Πώς η πρώιμη επαφή με τη φύση μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά

Υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι τα παιδιά αποσυνδέονται όλο και περισσότερο από τον φυσικό κόσμο. Μία εξήγηση θα μπορούσε να είναι ο χρόνος που περνούν τα παιδιά σε εσωτερικούς χώρους, είτε στο σπίτι είτε στο σχολείο, και οι ώρες που αφιερώνουν σε προκαθορισμένες και δομημένες δραστηριότητες όπως είναι η συμμετοχή σε συλλόγους, τα φροντιστηριακά μαθήματα ή ο αθλητισμός. Επιπλέον, τα περισσότερα παιδιά θα επέλεγαν σήμερα να είναι συνδεδεμένα στον ψηφιακό κόσμο του Διαδικτύου, παρά να παίζουν έξω. Κάτι που τους στερεί επίσης την επαφή τους με τη φύση. Τα ευρήματα της έρευνας υποδηλώνουν, όμως, ότι χωρίς άμεσες εμπειρίες από τη φύση, τα παιδιά χάνουν ευκαιρίες να βελτιώσουν την υγεία και την ευημερία τους και να αναπτύξουν υπεύθυνη μακροπρόθεσμη περιβαλλοντική συμπεριφορά.

Αν μένετε σε κάποια μεγάλη πόλη ίσως αυτή η πρόταση να μη σας φαίνεται τόσο ρεαλιστική. Αλλά, η έρευνα αναφέρει πως η έκθεση των παιδιών στη φύση δεν χρειάζεται να περιλαμβάνει προγραμματισμένες πεζοπορίες, εκδρομές ή κάμπινγκ. Αντίθετα, αρκεί να είστε παρόντες σε εξωτερικούς χώρους και να απολαμβάνετε μαζί με τα παιδιά σας όλες τις ευκαιρίες μάθησης, τις εμπειρίες και τα οφέλη που έχει να προσφέρει το φυσικό περιβάλλον.

Γιατί να πάτε έξω;

Πρόσφατες μελέτες έχουν αποκαλύψει το όφελος, ακόμα και την αναγκαιότητα, του να περνάμε χρόνο σε εξωτερικούς χώρους – παιδιά και ενήλικοι. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι μπορεί να είναι οποιοδήποτε εξωτερικό περιβάλλον. Αλλοι ισχυρίζονται ότι πρέπει να είναι ένα «πράσινο» περιβάλλον, όπως ένα πάρκο με δέντρα και φυτά. Κάποιοι άλλοι, επίσης, υποστηρίζουν ότι ακόμα και μια εικόνα πρασίνου θα μπορούσε να ωφελήσει την ψυχική μας υγεία. Οι περισσότερες μελέτες συμφωνούν, πάντως, σε ένα πράγμα: Τα παιδιά που παίζουν έξω είναι πιο έξυπνα, πιο χαρούμενα, πιο προσεκτικά και λιγότερο ανήσυχα από τα παιδιά που περνούν περισσότερο χρόνο σε εσωτερικούς χώρους.

Αν και δεν είναι σαφές πώς ακριβώς συμβαίνουν οι βελτιώσεις στη γνωστική λειτουργία και τη διάθεση, υπάρχουν μερικά πράγματα που γνωρίζουμε σχετικά με το γιατί η φύση είναι επωφελής για το μυαλό των παιδιών.

Τα οφέλη της επαφής με τη φύση στην πρώιμη παιδική ηλικία

Πολλές μελέτες δείχνουν τη θετική σχέση μεταξύ των άμεσων εμπειριών στη φύση και της ψυχικής, συναισθηματικής και σωματικής υγείας και ευεξίας των παιδιών.
Σύμφωνα με το Child Mind Institute, οι μελέτες δείχνουν ότι η τακτική, άμεση πρόσβαση στη φύση:

Χτίζει αυτοπεποίθηση

Ο τρόπος με τον οποίο τα παιδιά παίζουν στη φύση έχει πολύ λιγότερη δομή από τα περισσότερα είδη παιχνιδιού σε εσωτερικούς χώρους. Υπάρχουν άπειροι τρόποι για να αλληλεπιδράσετε με υπαίθρια περιβάλλοντα, από τον κήπο και την παιδική χαρά της γειτονιάς, μέχρι το πλησιέστερο πάρκο, μονοπάτι στο βουνό ή παραλία. Αφήστε το παιδί σας να επιλέξει εκείνο πώς θα συμπεριφέρεται στη φύση, ώστε να αποκτήσει τη δύναμη να ελέγχει τις πράξεις του.

Προάγει τη δημιουργικότητα και τη φαντασία

Αυτό το αδόμητο στυλ παιχνιδιού επιτρέπει επίσης στα παιδιά να αλληλεπιδρούν ουσιαστικά με το περιβάλλον τους. Μπορούν να σκέφτονται πιο ελεύθερα, να σχεδιάζουν τις δικές τους δραστηριότητες και να προσεγγίζουν τον κόσμο με εφευρετικούς τρόπους.

Διδάσκει την ευθύνη

Τα ζωντανά όντα πεθαίνουν εάν πέσουν θύματα κακομεταχείρισης ή αν δεν τα φροντίσουμε σωστά – και το να εμπιστευτείς ένα παιδί να φροντίσει τα ζωντανά μέρη του περιβάλλοντός του σημαίνει ότι θα μάθει τι συμβαίνει όταν ξεχάσει να ποτίσει ένα φυτό ή αν ξεριζώσει ένα λουλούδι.

Παρέχει διαφορετική διέγερση

Η φύση μπορεί να φαίνεται λιγότερο διεγερτική από το βίαιο βιντεοπαιχνίδι του γιου σας, αλλά στην πραγματικότητα, ενεργοποιεί περισσότερες αισθήσεις: Μπορείτε να δείτε, να ακούσετε, να μυρίσετε και να αγγίξετε τα εξωτερικά περιβάλλοντα. Καθώς οι νέοι περνούν όλο και λιγότερο χρόνο από τη ζωή τους σε φυσικό περιβάλλον, οι αισθήσεις τους στενεύουν, προειδοποιούν οι ειδικοί, κι αυτό – εξηγούν – μειώνει τον πλούτο της ανθρώπινης εμπειρίας.

Προάγει την κίνηση

Οι περισσότεροι τρόποι αλληλεπίδρασης με τη φύση περιλαμβάνουν περισσότερη άσκηση από το να κάθεσαι στον καναπέ. Το παιδί σας δεν χρειάζεται να συμμετέχει στην τοπική ομάδα ποδοσφαίρου ή να κάνει ποδήλατο στο πάρκο – ακόμα και μια βόλτα μπορεί να αυξήσει την κυκλοφορία του αίματός του. Η άσκηση δεν είναι καλή μόνο για το σώμα των παιδιών, αλλά φαίνεται πως τα βοηθά επίσης να συγκεντρώνονται καλύτερα – κάτι ιδιαίτερα ευεργετικό για τα παιδιά με ΔΕΠΥ.
Ενισχύει τη σκέψη. Η φύση δημιουργεί μια μοναδική αίσθηση θαύματος στα παιδιά που κανένα άλλο περιβάλλον δεν μπορεί να προσφέρει. Τα φαινόμενα που συμβαίνουν φυσικά σε αυλές και πάρκα καθημερινά, ωθούν τα παιδιά να κάνουν ερωτήσεις για τη γη και τη ζωή που αυτή υποστηρίζει.

Μειώνει το άγχος και την κούραση

Σύμφωνα με τη Θεωρία Αποκατάστασης Προσοχής, τα αστικά περιβάλλοντα απαιτούν αυτό που ονομάζεται κατευθυνόμενη προσοχή, η οποία μας αναγκάζει να αγνοούμε τους περισπασμούς και εξαντλεί τον εγκέφαλό μας. Σε φυσικά περιβάλλοντα, ασκούμε έναν αβίαστο τύπο προσοχής, γνωστό ως «απαλή γοητεία», που δημιουργεί συναισθήματα ευχαρίστησης και όχι κούρασης.

Έτσι, ενώ ο χρόνος μπροστά από μια οθόνη είναι η ευκολότερη, πιο δημοφιλής επιλογή, είναι σημαντικό να αφιερώσετε χρόνο για παιχνίδι με τα παιδιά σας στην ύπαιθρο. Στο επόμενο ρεπό σας μη διστάσετε, λοιπόν, να πάρετε τα παιδιά και να περάσετε όσο περισσότερο χρόνο μπορείτε στο πάρκο ή να πάτε με το αυτοκίνητο ημερήσια εκδρομή, καθώς η επαφή με τη φύση αποτελεί αποδεδειγμένα επένδυση στην υγεία και την ευημερία τους.