Πώς η κυκλοφοριακή αγωγή γίνεται η ασπίδα για την οδική ασφάλεια των παιδιών; Ας δούμε με ποιους τρόπους μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να κατακτήσουν την δεξιότητα της σωστής οδικής συμπεριφοράς.
Καταρχάς πρέπει να τα διδάξουμε την «γλώσσα» της οδικής αγωγής προτού καταλάβουν τους κανόνες. Για παράδειγμα πρέπει να μάθουν τα ονόματα των οχημάτων και πως να τα ξεχωρίζουν (αυτοκίνητο, πυροσβεστικό όχημα, φορτηγό, μηχανή), να μάθουν τι είναι το κράσπεδο, το πεζοδρόμιο η διάβαση… Επίσης χρειάζεται να κατανοήσουν τα φανάρια και τις εντολές που «δίνουν» καθώς και να αξιολογούν τα ηχητικά και τα οπτικά ερεθίσματα (π.χ. κόρνα ή ο ήχος μιας μηχανής) που λαμβάνουν. Αυτή η γνώση έρχεται προοδευτικά και συσωρευτικά και αλλάζει ανάλογα με την ηλικία αλλά και το γενικότερο γνωστικό επίπεδο του παιδιού. Παρόλα αυτά είναι η βάση της οδικής «γνώσης» αλλά και κάτι το οποίο χρειάζεται να το δουλεύουμε συνεχώς.
Βασικές αρχές της οδικής συμπεριφοράς
Επίγνωση: Επικοινωνούμε στα παιδιά τους κινδύνους που υπάρχουν στον δρόμο. Όπως για παράδειγμα τι μπορεί να συμβεί αν κυνηγήσουμε την μπάλα που μας ξέφυγε από το παιχνίδι ή τον λόγο για τον οποίο είναι κακό ένας οδηγός να μιλάει στο κινητό ή να στέλνει μηνύματα όταν είναι εν κινήσει. Προσαρμόζουμε τις πληροφορίες που μεταδίδουμε ανάλογα με την ηλικία που βρίσκεται το παιδί.
Συμπεριφορά: Το πως συμπεριφερόμαστε εμείς ως πεζοί αλλά και το πως επιτρέπουμε στα παιδιά να συμπεριφέρονται όταν κυκλοφορούμε παρέα είναι ο «σπόρος» της καλής οδικής συμπεριφοράς. Έτσι επιλέγουμε πάντα:
- Να περπατάμε από το πεζοδρόμιο
- Να μην επιτρέπουμε να βγουν στον δρόμο χωρίς ενήλικα
- Να σταματάνε αμέσως όταν τους πούμε
- Να μην τρέχουμε ή παίζουμε στο δρόμο αλλά μόνο στο πάρκο ή στην παιδική χαρά
- Να ακολουθούμε τους σηματοδότες για να διασχίσουμε τον δρόμο
- Να κυκλοφορούμε με το αυτοκίνητο μόνο εάν όλοι οι επιβαίνοντες φοράνε ζώνη ασφαλείας
- Να μην «παίζουμε» ποτέ με τα χερούλια της πόρτας του αυτοκινήτου
Επιλογή: «Να περάσω τώρα τον δρόμο;» «Είναι αρκετά μακριά το αυτοκίνητο;» «Ο δρόμος αυτός είναι ασφαλής;» «Πρέπει να βάλω ζώνη ασφαλείας;» Τα παιδιά κάτω των οκτώ ετών δεν είναι ακόμα πλήρως «εξοπλισμένα» για να κάνουν μόνα τους τις επιλογές που αφορούν την οδική τους συμπεριφορά. Αυτό είναι ένας μηχανισμός που ακόμα ασκούν και που χρειάζονται την βοήθεια και την καθοδήγησή μας. Ωστόσο είναι σημαντικό μετά την ηλικία αυτή να αρχίσουν, πάντα με επίβλεψη και καθοδήγηση, να παίρνουν έναν πιο ενεργό ρόλο όταν κινούμαστε στο δρόμο, είτε είμαστε πεζοί είτε όχι.
Οδικά παιχνίδια
2 έως 5 ετών
-
Ολυμπιακοί αγώνες αυτοκινήτων
Θα χρειαστούμε: πέντε ή έξι αυτοκινητάκια.
Το παιχνίδι: Συγκεντρώνουμε στην μία μεριά του σπιτιού τα αυτοκινητάκια. Τα σπρώχνουμε να φτάσουν έως ένα άλλο σημείο που έχουμε ορίσει ως τέρμα. Παρατηρούμε μαζί με το παιδί
πιο πηγαίνει γρήγορα, πιο πηγαίνει αργά και σχολιάζουμε αν κάποιο ανατραπεί της πορείας του.
Τι δουλεύουμε: Την παρατηρητικότητα του παιδιού αναφορικά με την ταχύτητα. Σε έναν δεύτερο χρόνο μπορούμε να μεταφέρουμε αυτή την παρατήρηση και στα αυτοκίνητα που συναντάμε στον δρόμο ροτώντας το αν πιστεύει, για παράδειγμα, ότι το αυτοκίνητο που πέρασε μόλις από δίπλα μας πηγαίνει αργά ή γρήγορα.
-
Μια αφίσα χέρια
Θα χρειαστούμε: ένα μεγάλο χαρτί του μέτρου, ή σε ένα μεγάλο χαρτόνι, δακτυλομπογιές.
Η κατασκευή: Καλύπτουμε το χέρι μας, το χέρι του παιδιού και το χέρι οποιουδήποτε άλλου ενήλικα – φροντιστή είναι στο σπίτι εκείνη την ώρα, με την δακτυλομπογιά. Καλό είναι ο καθένας μας να επιλέξει άλλο χρώμα. Στην συνέχεια αφήνουμε το αποτύπωμα του παιδιού στο χαρτί και από πάνω το δικό μας και αντίστροφα (πρώτα το δικό μας και από πάνω του παιδιού). Όσο γίνεται αυτό επαναλαμβάνουμε το moto «Όταν στον δρόμο περπατώ και πάντα το χέρι σου κρατώ».
Τι δουλεύουμε: Το να κρατούν τα παιδιά μας το χέρι μας όταν βρισκόμαστε στον δρόμο πράγμα που είναι το θεμέλιο για την σωστή οδική συμπεριφορά.
-
Δρόμο παίρνω δρόμο αφήνω
Θα χρειαστούμε: ένα χαρτόνι, μαρκαδόρους, χάρακα, εικόνες (εκτυπωμένες ή από περιοδικά), κόλλα
Η κατασκευή: Στο χαρτόνι φτιάχνουμε τον χάρτη της γειτονιάς μας. Σε κομβικά σημεία κολλάμε εικόνες που προσδιορίζουν το τι βρίσκεται εκεί. Αν, για παράδειγμα, στην γωνία του σπιτιού μας είναι κάποιος φούρνος μπορούμε να κολλήσουμε την εικόνα ενός ψωμιού. Με αυτόν τον τρόπο αποτυπώνουμε, σε έναν δικό μας χάρτη, την γειτονιά μας. Στην συνέχεια παίρνουμε τον χάρτη αυτόν και κινούμαστε στον δρόμο, μαζί με το παιδί, για να ελέγξουμε αν όντως τον φτιάξαμε σωστά. Αν χρειαστεί να κάνουμε αλλαγές σε τυχόν λάθη δεν πειράζει αυτό σημαίνει ότι παρατηρήσαμε ακόμα καλύτερα την γειτονιά.
Τι δουλεύουμε: Τον προσανατολισμό ενώ παράλληλα αρχίζουν να μαθαίνουν και έννοιες όπως οι διαβάσεις πεζών και τα φανάρια ζωγραφίζοντάς τα.
5 έως 7 ετών
-
Μικροί κριτές
Η δράση: Όταν πάμε σε έναν εξωτερικό χώρο για να παίξει το παιδί και πριν αρχίσει να παίζει, του μιλάμε για τα όρια κάνοντάς του ερωτήσεις. Για παράδειγμα «Ποιο είναι το πιο ασφαλές μέρος για να παίξεις μπάλα;», «Αν η μπάλα βγει στον δρόμο τι πρέπει να κάνεις;», «Γιατί πιστεύεις ότι πρέπει να φοράς το κράνος σου στο ποδήλατο;». Ανάλογα με τις απαντήσεις του το καθοδηγούμε περαιτέρω ή το επιβραβεύουμε για την σωστή κρίση του. Πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν ότι χρειάζεται πάντα να το παρατηρούμε και επεμβαίνουμε όπου χρειαστεί για να υπενθυμίσουμε τα όσα έχουμε αναφέρει προηγουμένως.
Τι δουλεύουμε: Την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της αξιολόγησης των καταστάσεων και του περιβάλλοντος.
-
Πείραμα με τον αρκούδο επιβάτη
Θα χρειαστούμε: ένα αυτοκινητάκι μεγάλου μεγέθους, μία κορδέλα, έναν αρκούδο (ή άλλο κουκλάκι) τέτοιου μεγέθους που να μπορεί να δεθεί πάνω στο αυτοκινητάκι
Η δράση: Δένουμε τον αρκούδο με την κορδέλα – ζώνη του πάνω στο αυτοκινητάκι. Αν αποφασίσουμε να πάμε σε εξωτερικό χώρο «αφήνουμε» το αυτοκίνητο να κατέβει από έναν μικρό λόφο. Αν πάλι δεν έχουμε τον χρόνο κάνουμε το ίδιο στο σπίτι χρησιμοποιώντας τα μαξιλάρια του καναπέ ή κάποιο χαρτόνι. Παρατηρούμε μαζί με το παιδί πως ο αρκούδος παραμένει πάνω στο αυτοκίνητο. Επαναλαμβάνουμε χωρίς να δέσουμε τον αρκούδο με την κορδέλα – ζώνη και παρατηρούμε πως πέφτει από το αυτοκίνητο. Σχολιάζουμε και συζητάμε με το παιδί κάνοντας αναφορά στην ζώνη ασφαλείας του αυτοκινήτου.
Τι δουλεύουμε: Την συνειδητοποίηση της αναγκαιότητας της χρήσης της ζώνης ασφαλείας.
7 έως 10 ετών
-
Το παραμύθι ενός αυτοκινήτου
Θα χρειαστούμε: Χαρτιά Α4, μολύβι και γόμα, μαρκαδόρους
Η δράση: Φτιάχνουμε μαζί του ένα παραμύθι με ήρωα ένα αυτοκίνητο και αυτά που του συμβαίνουν στον δρόμο. Όπως, για παράδειγμα, τότε που του πετάχτηκε μια μπάλα και τρόμαξε, ή τότε που έπεσε σε μια λακκούβα. Τότε που έβρεχε πολύ και γλιστρούσε ή ακόμα και τότε που ο μικρός επιβάτης δεν ήθελε να βάλει ζώνη και χάσανε την βόλτα στην εξοχή, μιας και ο μπαμπάς δεν ξεκινούσε ποτέ αν δεν φορούσαν όλοι ζώνη. Εικονογραφήστε το και, αν θέλετε, βγάλτε το φωτοτυπία και μοιράστε το σε φίλους και συγγενής.
Τι δουλεύουμε: Την συνειδητοποίηση των κινδύνων στον δρόμο και των συνεπειών των επιλογών μας αναφορικά με την οδική συμπεριφορά.
-
Οι μικροί διαφημιστές
Θα χρειαστούμε: Περιοδικά, χαρτί Α4, μαρκαδόρους, μολύβι και γόμα
Η δράση: Παρατηρούμε παρέα τις διαφημίσεις στα περιοδικά και του εξηγούμε τι είναι το «σλόγκαν». Στην συνέχεια το βοηθάμε να σκεφτεί το δικό του σλόγκαν σχετικά με την οδική ασφάλεια και να φτιάξει μία διαφημιστική αφίσα.
Τι δουλεύουμε: Την ιεράρχηση των σημαντικών σημείων που αφορούν την οδική ασφάλεια και την αποτύπωσή τους στο μυαλό του παιδιού.
Μπορείτε επίσης να αξιοποιήσετε τα πάρκα κυκλοφοριακής αγωγής και να τα επισκεφθείτε για ένα επιπλέον διασκεδαστικό «οδικό παιχνίδι». Χρησιμοποιήστε την οδική αγωγή για να δημιουργήσετε ένα πιο ασφαλές περιβάλλον για τα παιδιά σας και θωρακίστε τα με γνώσεις που θα τα ακολουθούν για όλη τους τη ζωή.