Σίγουρα έχετε ακούσει να μιλούν για αυτή – άλλοτε ως μια μαγική λύση για τα δεινά του εκπαιδευτικού συστήματος, άλλοτε ως μια παράξενη εκπαιδευτική μέθοδο, που επιτρέπει στα παιδιά… λίγο-πολύ τα πάντα. Απέχοντας σημαντικά από τους μύθους που την περιτριγυρίζουν, η Μέθοδος Μοντεσσόρι, επαναστατική στην εποχή που γεννήθηκε στο μυαλό της δημιουργού της, κατάφερε να αλλάξει στον αιώνα που μεσολάβησε τις ζωές όχι μόνο των παιδιών που διδάχθηκαν μέσα από αυτή, αλλά και όλων των υπολοίπων, που είχαν την τύχη να μεγαλώσουν σε έναν κόσμο μεταμορφωμένο από την ύπαρξή της.
Γνωρίζοντας τη μοντεσσοριανή φιλοσοφία
Θέτοντας στο επίκεντρο τα ίδια τα παιδιά, τη φυσική τους ροπή προς τη μάθηση και την εξερεύνηση και την ανάγκη τους για ελευθερία και ανεξαρτησία, η μέθοδος που αναπτύχθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα από την ιταλίδα γιατρό Μαρία Μοντεσσόρι, εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να ακτινοβολεί. Και αν η διδασκαλία της περιορίζεται σε τάξεις ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων, τα διδάγματά της μπορούν να συμβάλουν στην υγιή ανάπτυξη των παιδιών στο εσωτερικό της οικογένειας, ωθώντας τα να εξερευνήσουν, να αναλάβουν ευθύνες και να διδαχθούν την πειθαρχία με τρόπο φυσικό, μέσα από εσωτερικά κίνητρα.
Είναι απολύτως φυσιολογικό ένας γονιός που διαβάζει τα παραπάνω να τα θεωρεί ευχάριστα στη θεωρία, αλλά ανεφάρμοστα στην πράξη – ή έστω κατάλληλα μόνο για γονείς με… διδακτορικό στην παιδική αγωγή. Τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν απαιτείται και κάποια βιβλιογραφία. Ούτως ή άλλως, όμως, οι περισσότεροι έχουμε ξεφυλλίσει κάμποσα βιβλία για γονείς, από τη στιγμή κιόλας που μάθαμε ότι θα φέρναμε στον κόσμο το πρώτο μας παιδί.
Εμείς, βρήκαμε πολύ χρήσιμο υλικό για την εφαρμογή της μοντεσσοριανής μεθόδου στο σπίτι, στην τεράστια ποικιλία του SHOPFLIX.gr σε βιβλία που αφορούν την ανατροφή των παιδιών, παιχνίδια και παιδικά και βρεφικά έπιπλα. Πέρα από τις χαμηλές τιμές, ξεχωρίσαμε την πλατφόρμα και για τις άμεσες παραδόσεις σε όλη την Ελλάδα, αλλά και για την πρωτοποριακή υπηρεσία SHOPFLIX ΜΕ ΤΗ ΜΙΑ που μας δίνει τη δυνατότητα να παραλάβουμε όλο το μοντεσσοριανό υλικό της παραγγελίας μας ταυτόχρονα, για να ξεκινήσουμε τη νέα σχολική χρονιά γεμάτοι έμπνευση και ιδέες.
Η γέννηση μιας επαναστατικής εκπαιδευτικής μεθόδου
Όμως, ας πιάσουμε τα πράγματα από την αρχή. Όλα ξεκίνησαν στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν η Μαρία Μοντεσσόρι, μια από τις πρώτες γυναίκες γιατρούς της Ιταλίας, έκανε μια πολύ σημαντική παρατήρηση καθώς εργαζόταν σε άσυλο με παιδιά με συναισθηματικές και διανοητικές αναπηρίες. Πολλοί από τους μικρούς ασθενείς της έπαιζαν με ψίχουλα, όχι επειδή σκόπευαν να τα φάνε, αλλά γιατί μέσα από το παιχνίδι αυτό εξερευνούσαν την αίσθηση της αφής. Το γεγονός αυτό την έπεισε ότι για την καλύτερη ανάπτυξή τους, η λύση βρισκόταν στην εκπαίδευση και όχι στην ιατρική και άρχισε να διευρύνει τις σπουδές της εστιάζοντας στις κοινωνικές επιστήμες και συνθέτοντας το πρωτοποριακό υλικό που παραμένει επίκαιρο μέχρι και σήμερα.
Η επιτυχία του συστήματος που ανέπτυξε, τόσο στην εκπαίδευση παιδιών με νοητικές αναπηρίες όσο και των παιδιών ομαλής ανάπτυξης, κατέληξε να αναγνωρίζεται τελικά και διεθνώς. Το πρώτο μοντεσσοριανό σχολείο ιδρύθηκε το 1917 και η εκπαιδευτική της φιλοσοφία, που στηριζόταν στη θεώρηση των παιδιών ως αυτόνομων, ισότιμων ατόμων, παραμένει αναλλοίωτη μέχρι και σήμερα στις μοντεσσοριανές αίθουσες διδασκαλίας.
Τα χαρακτηριστικά του μοντεσσοριανού σχολείου
Τα κύρια χαρακτηριστικά μιας μοντεσσοριανής αίθουσας διδασκαλίας είναι:
- Οι μεικτές ηλικιακές τάξεις, με παιδιά από 2 ½ έως 9 ετών, τα οποία βοηθούν το ένα το άλλο.
- Η δυνατότητα των ίδιων των μαθητών να επιλέγουν τις δραστηριότητές τους μέσα από μια γκάμα προκαθορισμένων επιλογών
- Οι αδιάλειπτοι χρονικοί «κύκλοι εργασίας» (η διδασκαλία συνεχίζεται για τρεις ώρες, στη διάρκεια των οποίων τα παιδιά μπορούν και κινούνται ελεύθερα μέσα στην τάξη)
- Το γεγονός ότι η δασκάλα ή ο δάσκαλος δεν στέκεται στην έδρα, αλλά περιφέρεται ανάμεσα στους μαθητές καθώς μαθαίνουν και επεμβαίνει μόνο όταν η βοήθειά της απαιτείται
- Η ενθάρρυνση των μαθητών να αναζητούν τα γνωστικά αντικείμενα που τους ελκύουν και να τα μελετήσουν επειδή πραγματικά το επιθυμούν
- Η ελευθερία με όρια, που μεταξύ άλλων εκφράζεται μέσα από την έλλειψη βαθμών και εργασιών για το σπίτι και την απουσία τεστ
- Η διαμόρφωση των αιθουσών με τρόπο που να είναι θελκτικές, αλλά και λειτουργικές για τα παιδιά (όλα τα αντικείμενα στο κατάλληλο ύψος και μέγεθος, κλπ).
Μοντεσσόρι στο σπίτι
Το πιθανότερο είναι ότι, χωρίς να το ξέρετε, εφαρμόζετε ήδη αρκετές από τις αρχές της μοντεσσοριανής φιλοσοφίας. Ξεκινώντας από τον σεβασμό προς την προσωπικότητα του παιδιού, την ενθάρρυνση της μάθησης μέσω της έρευνας και της θετικής ανταπόκρισης στα καθημερινά του κατορθώματα με τρόπο που να εστιάζει στην απόλαυση που αντλεί το ίδιο το παιδί μέσα από αυτά, και όχι στην εξωτερική επιβράβευσή του από εσάς, τα πράγματα που μπορείτε να κάνετε σε καθημερινή βάση για να ενσωματώσετε τα διδάγματα της μοντεσσοριανής μεθόδου στην ανατροφή του παιδιού σας είναι αμέτρητα.
Κι αν θέλετε μια πιο… μεθοδική εφαρμογή της μεθόδου, έχουμε μερικές ιδέες.
Μελετήστε
Η πραγματική κατανόηση της μοντεσσοριανής φιλοσοφίας είναι το πρώτο και σημαντικότερο βήμα. Και το βιβλίο «Μοντεσσόρι Στο Σπίτι Με το Μικρό Παιδί» της Davies Simone, είναι ένα από τα πιο ευανάγνωστα εγχειρίδια που θα μπορούσατε να επιλέξετε.
Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε:
Ήρθε η ώρα να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τα μικρά παιδιά. Χρησιμοποιώντας τις αρχές και τα εργαλεία της μεθόδου Μοντεσσόρι, η Simone Davies μας δείχνει πώς να μετατρέψουμε τη ζωή μας με παιδιά 1-3 ετών σε μια χαρούμενη και δημιουργική περίοδο για όλη την οικογένεια. Με εκατοντάδες συμβουλές και παραδείγματα, φωτογραφικό υλικό και χρήσιμες λίστες, θα μάθετε πώς:
- Nα παραμένετε ήρεμοι όταν το παιδί δεν είναι και να θέτετε όρια με αγάπη, σεβασμό και κατανόηση
- Να βλέπετε τον κόσμο μέσα από τα μάτια του παιδιού
- Να διαμορφώσετε κατάλληλα το σπίτι σας και να απαλλαγείτε από την ακαταστασία
- Να οργανώσετε μοντεσσοριανές δραστηριότητες
- Να μεγαλώσετε ένα ανεξάρτητο παιδί που του αρέσει να μαθαίνει μέσα από την εξερεύνηση και την ανακάλυψη
Κάντε πράξη τη μέθοδο από νωρίς
Οι πρώτες κινήσεις για τη μοντεσσοριανή εκπαίδευση μπορούν να γίνουν… από τη μέρα της γέννησής του – για παράδειγμα με τη διαμόρφωση του βρεφικού δωματίου με τα κατάλληλα έπιπλα. Επιπλέον, όπως μας δείχνει το βιβλίο της Marie-Helene Place «60 Δραστηριότητες Μοντεσσόρι για το Μωρό Μου», απλές διαδικασίες και παιχνίδια μπορούν να θέσουν από πολύ νωρίς τις βάσεις για τη διαμόρφωση των παιδιών σε ολοκληρωμένους ανθρώπους.
Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε:
Όταν το μωρό έρχεται στον κόσμο, το καλωσορίζουμε, το προστατεύουμε και το φροντίζουμε. Μπορούμε επίσης, μέσα σε μια ήρεμη ατμόσφαιρα, να ενθαρρύνουμε την επιθυμία του να ανακαλύπτει πράγματα, να ενισχύουμε την προσοχή του και να το βοηθάμε να συγκεντρώνεται. Αυτό το βιβλίο, ακολουθώντας την παιδαγωγική της Μαρίας Μοντεσσόρι για τα πολύ μικρά παιδιά, από τη γέννηση έως την ηλικία των 15 μηνών, μας δίνει ιδέες και μας προτείνει δραστηριότητες για:
να προετοιμάσουμε το δωμάτιο του νεογέννητου
να επιλέξουμε τα κατάλληλα υλικά για κάθε φάση . της εξέλιξης των αισθήσεών του
να το συντροφεύσουμε κατά την ανάπτυξη των ικανοτήτων του
να ενθαρρύνουμε την αυτονομία του και «να το βοηθάμε να κάνει μόνο του» πολλά πράγματα
να διατηρούμε στο σπίτι ήρεμο και θετικό κλίμα.
Επιλέξτε τα κατάλληλα παιχνίδια
Όπως είπαμε, η μοντεσσοριανή μέθοδος στηρίζεται στην εξερεύνηση, την ανακάλυψη των προσωπικών ενδιαφερόντων και την ελευθερία με όρια. Επομένως, είναι απολύτως αναμενόμενο να εκφράζεται άψογα μέσα από το παιχνίδι.
Για παράδειγμα, το εκπαιδευτικό παιχνίδι «Εργαστήρι Γραφής Μοντεσσόρι» της Headu, για ηλικίες 3-6 ετών, διδάσκει στα παιδιά το διάβασμα και το γράψιμο με τρεις διασκεδαστικές μεθόδους, που ενσωματώνουν αισθητηριακά ερεθίσματα και τα ενθαρρύνουν στην ελεύθερη γραφή.