Τα τελευταία 30 χρόνια, ο αριθμός των τηλεοπτικών προγραμμάτων που απευθύνονται σε βρέφη αυξάνεται. Μεταξύ 1997 και 2014, ο χρόνος οθόνης διπλασιάστηκε για τα παιδιά ηλικίας 0 έως 2 ετών. Τώρα, σύμφωνα με νέα επιστημονική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Frontiers in Psychology, εξέτασε τον αντίκτυπο που έχει η παθητική χρήση της οθόνης στη γνωστική ανάπτυξη ενός μικρού παιδιού. Διαπίστωσε ότι η έκθεση στην οθόνη — είτε από τηλεόραση είτε από φορητή συσκευή — μπορεί να είναι ευεργετική, ανάλογα με το πλαίσιο στο οποίο προβάλλεται.
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ και το Πανεπιστήμιο Nanterre του Παρισιού, στη Γαλλία, ανέλυσαν 478 μελέτες που δημοσιεύθηκαν τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Σύμφωνα με τα ευρήματά τους, η έκθεση στην τηλεόραση από νωρίς μπορεί να είναι επιζήμια για το παιχνίδι, την ανάπτυξη της γλώσσας και την εκτελεστική λειτουργία, ιδιαίτερα για τα μικρά βρέφη.
Πότε η τηλεόραση ωφελεί την γνωστική ανάπτυξη του παιδιού
«Έχουμε συνηθίσει να ακούμε ότι η έκθεση στις οθόνες βλάπτει τα παιδιά αν δεν περιορίζεται σε κάτι λιγότερο από την μία ώρα. Αν και μπορεί να γίνει επιβλαβής, η έρευνά μας δείχνει ότι πρέπει να εστιάσουμε στην ποιότητα ή το πλαίσιο αυτού που παρακολουθεί ένα παιδί και όχι στην ποσότητα» αναφέρουν οι ειδικοί.
«Η αδύναμη αφήγηση, ο γρήγορος ρυθμός επεξεργασίας και τα πολύπλοκα ερεθίσματα μπορεί να δυσκολέψουν ένα παιδί να εξάγει ή να γενικεύσει πληροφορίες. Αλλά όταν το περιεχόμενο της οθόνης είναι κατάλληλο για την ηλικία του παιδιού, είναι πιθανό να έχει θετικό αποτέλεσμα, ιδιαίτερα όταν έχει σχεδιαστεί για να ενθαρρύνει την αλληλεπίδραση» εξηγούν οι ερευνητές.
Μελέτες δείχνουν επίσης ότι ο χρόνος οθόνης είναι πιο ωφέλιμος για ένα παιδί εάν είναι παρών ένας γονέας ή ενήλικας, καθώς μπορούν να ασχοληθούν μαζί τους και να κάνουν ερωτήσεις.
Η δύναμη της συν-παρακολούθησης
«Οι οικογένειες διαφέρουν πολύ στη στάση τους απέναντι και στη χρήση των μέσων ενημέρωσης. Αυτές οι διαφορές στο πλαίσιο προβολής παίζουν σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της δύναμης και της φύσης του αντίκτυπου της τηλεόρασης στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών.
Η παρακολούθηση τηλεόρασης με το παιδί σας και η επεξεργασία και ο σχολιασμός του τι προβάλλεται μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση του περιεχομένου, ενισχύοντας τη μάθησή του κατά τη διάρκεια των εκπαιδευτικών προγραμμάτων» αναφέρουν χαρακτηριστικά.
«Η συν-παρακολούθηση μπορεί επίσης να συμβάλει στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων συνομιλίας τους και παρέχει στα παιδιά ένα πρότυπο για την κατάλληλη συμπεριφορά τηλεθέασης».
Ενώ ο σωστός τύπος περιεχομένου μπορεί να κάνει περισσότερο καλό παρά κακό, η μελέτη προειδοποιεί ότι η παρακολούθηση τηλεόρασης δεν πρέπει να αντικαθιστά άλλες μαθησιακές δραστηριότητες, όπως η κοινωνικοποίηση.
Οι συγγραφείς προτείνουν την ενίσχυση των πλαισίων που προάγουν τη μάθηση, όπως η προβολή επιλεγμένου περιεχομένου προσαρμοσμένου στην ηλικία, η προβολή υπό την επίβλεψη ενηλίκου και η μη ενεργοποίηση δεύτερης συσκευής ή οθόνης τηλεόρασης στο παρασκήνιο.