Είναι αργά, μόλις επιστρέψατε από μια δύσκολη βάρδια στη δουλειά και το παιδί σάς ζητά βοήθεια με τις ασκήσεις μαθηματικών που πρέπει να προετοιμάσει για το σχολείο. Φυσικά, χαίρεστε να βοηθήσετε. Στη συνέχεια, το παιδί μπερδεύει τους κανόνες κι απογοητεύεται, λέγοντας ότι δεν καταλαβαίνει τίποτα. Προσπαθώντας να βοηθήσετε, του λέτε: «Δεν πειράζει. Απλά δεν τα πας καλά με τους αριθμούς. Παίρνεις όμως καλούς βαθμούς στην έκθεση και στην ιστορία. Κι αυτό είναι μια χαρά! Ούτε εγώ πολυκαταλαβαίνω τα μαθηματικά, αλλά εξακολουθώ να είμαι έξυπνος». Αυτά τα λόγια μπορεί να ακούγονται ενθαρρυντικά, αλλά μια νέα μελέτη προτείνει ότι το να μιλάτε στο παιδί σας για τα μαθηματικά με αυτό τον τρόπο εντείνει το άγχος στο παιδί για το συγκεκριμένο μάθημα και φέρνει ακόμη χαμηλότερες βαθμολογίες στα τεστ.
Οι αντιλήψεις των γονέων επηρεάζουν την απόδοση των παιδιών
Για τη μελέτη, οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Τζόρτζια εξέτασαν 561 γονείς σχετικά με τις πεποιθήσεις τους για τα μαθηματικά. Οι ερωτήσεις αφορούσαν το εξής: Πιστεύετε ότι η ικανότητα στα μαθηματικά είναι κάτι που διορθώνεται ή κάτι που μπορεί να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου; Ζήτησαν επίσης από τους γονείς να αναφέρουν μόνοι τους πώς ανταποκρίνονται στις στάσεις και τα επιτεύγματα των παιδιών τους – ηλικίας μεταξύ 7 και 8 ετών – σχετικά με τα μαθηματικά.
Αυτό που διαπίστωσαν οι ερευνητές είναι ότι οι γονείς που πίστευαν ότι τα μαθηματικά είναι μια δεξιότητα που μπορεί να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου είναι πιο πιθανό να δώσουν στα παιδιά τους ανατροφοδότηση βασισμένη στη διαδικασία – αναλύοντας τις στρατηγικές ή τις προσπάθειές τους. Αυτοί οι γονείς είναι πιο πιθανό να ενθαρρύνουν το παιδί τους να συνεχίσει να προσπαθεί να λύσει τα μαθηματικά προβλήματα, ακόμα κι όταν είναι δύσκολα. Οι γονείς που βλέπουν τα μαθηματικά περισσότερο ως μια σταθερή ικανότητα που είτε κάποιος έχει είτε δεν την έχει, είναι πιο πιθανό να δίνουν ανατροφοδότηση με βάση τα άτομα, όπως να επαινούν τα παιδιά τους επειδή είναι έξυπνα και φυσικά καλά στα μαθηματικά.
Ποια από τις δύο μεθόδους είναι πιο αποτελεσματική;
Σύμφωνα με τους ερευνητές, όταν οι γονείς «εκπέμπουν» πιο συχνά τα μηνύματα ατομικής ενθάρρυνσης, λέγοντας π.χ. «Είσαι τόσο έξυπνος στα μαθηματικά» ή «Δεν πειράζει να μην τα πηγαίνεις καλά με τα μαθηματικά», τα παιδιά είναι πιο πιθανό να βιώσουν άγχος στα μαθηματικά και να πετύχουν λιγότερα στα τεστ επίδοσης. Τα μηνύματα της διαδικασίας, από την άλλη πλευρά, δεν συνδέονταν απαραίτητα με τη βελτίωση ή τον περισσότερο ενθουσιασμό για τα μαθηματικά. Απλώς δεν είναι επιζήμια για την απόδοση των παιδιών.
Φυσικά, η μελέτη δεν υποστηρίζει ότι επαινώντας τα παιδιά σας ενώ δεν είναι καλά στα μαθηματικά, αυτό θα ρίξει αυτομάτως την βαθμολογία τους στον γκρεμό, αλλά ότι «φαίνεται» να υπάρχει μία σύνδεση η οποία μπορεί να διογκωθεί με τα χρόνια κάνοντας το παιδί να αποφεύγει τις προκλήσεις αργότερα στη ζωή. Τα ευρήματα αυτά υποστηρίζει περαιτέρω ότι οι ανεπαίσθητες αλλαγές στον τρόπο που μιλάτε για τα μαθηματικά με το παιδί σας θα μπορούσαν να κάνουν μεγάλη διαφορά.
Τρεις φράσεις που «σαμποτάρουν» το διάβασμα των παιδιών
Οι ερευνητές παραθέτουν τρεις κοινές φράσεις που λένε οι γονείς στα παιδιά τους σχετικά με τα μαθηματικά και οι οποίες θα πρέπει να αποφεύγονται, με βάση τα ευρήματα της μελέτης:
#1 «Είσαι τόσο έξυπνος»
Το να επαινείς τη νοημοσύνη ενός παιδιού μπορεί να είναι προβληματικό επειδή μεταφέρει μια κοσμοθεωρία ότι όταν είσαι έξυπνος σε κάτι, υπάρχει κάτι ιδιαίτερο μέσα σου. Στη συνέχεια, όταν μπαίνεις σε καταστάσεις όπου τα μαθηματικά γίνονται δύσκολα ή όταν βρίσκεσαι αντιμέτωπος με μια πρόκληση, αυτό που μπορείς να ερμηνεύσεις είναι: «Α, ίσως έκαναν λάθος. Ίσως δεν έχω αυτό το ιδιαίτερο πράγμα ή «Ίσως έχω φτάσει στο όριο του πόσο καλός μπορώ να είμαι σε αυτό το πράγμα». Κι όταν τα παιδιά πιστεύουν ότι αποτυγχάνουν επειδή τους λείπει ένα ειδικό δώρο που είναι απαραίτητο για να πετύχουν, είναι πιο πιθανό να τα παρατήσουν.
Παρόλο που τα μαθηματικά, όπως σχεδόν όλα τα άλλα, απαιτούν απλώς να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα και να δοκιμάσετε μια διαφορετική προσέγγιση. Αντί λοιπόν να λέτε στο παιδί σας πόσο έξυπνο είναι, επαινέστε την εργασιακή του ηθική ή τον τρόπο που αντιμετώπισε το πρόβλημα.
#2 «Μπορεί απλώς να μην τα πηγαίνεις καλά με τους αριθμούς»
Λόγω των ίδιων αρχών που συζητήθηκαν παραπάνω, αυτός ο τύπος γλώσσας είναι ιδιαίτερα επιβλαβής για τα μικρά παιδιά αφού αντικειμενικά τα μαθηματικά της Α, Β και Γ τάξης Δημοτικού είναι εύκολα κι όταν λέτε στο παιδί ότι δεν το έχει με τους αριθμούς είναι σαν να του κλείνετε την πόρτα σε όλες τις δυνατότητες μάθησης που θα μπορούσε να έχει και για τις οποίες διαθέτει σίγουρα τις ικανότητες.
Αντίθετα, αναγνωρίστε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το παιδί σας, αλλά διαβεβαιώστε το ότι πιστεύετε ότι μπορεί να βρει τη λύση στο πρόβλημα που έχει μπροστά του.
#3 «Δεν έχουν όλοι μαθηματικό μυαλό»
Όταν λέτε «δεν έχουν όλοι μαθηματικό μυαλό», τα παιδιά κάνουν εικασίες για το πού αναφέρεστε, καταφεύγοντας αυτόματα σε ορισμένα από τα στερεότυπα που έχει μάθει για ορισμένα τμήματα του πληθυσμού, όπως οι γυναίκες ή οι μειονότητες. Αυτό σημαίνει ότι ένα κορίτσι ή ένα παιδί που ανήκει σε μία μειονότητα μπορεί ακούγοντας μια τέτοια φράση να θεωρήσει ότι εξ ορισμού είναι λιγότερο ευφυές κι άρα δεν μπορεί να τα καταφέρει στα μαθηματικά, ενώ θα μπορούσε κάλλιστα να διαπρέψει σε αυτά.
Εμφανίζοντας παραδείγματα ατόμων από ιστορικά αποκλεισμένες ομάδες που έχουν επιτύχει στα μαθηματικά ή άλλα επιστημονικά πεδία ενδιαφέροντος, μπορείτε να βοηθήσετε στην εξουδετέρωση αυτού του τύπου μηνυμάτων που μπορεί να ακούει το παιδί σας.
Πώς να χρησιμοποιήσετε αποτελεσματικά τα μηνύματα διαδικασίας
Ενώ τα ατομικά μηνύματα βλάπτουν την αυτοπεποίθηση και το κίνητρο των παιδιών στα μαθηματικά – ειδικά εάν είναι αρνητικά, ίσως ανησυχείτε ότι η χρήση μηνυμάτων διαδικασίας μπορεί μερικές φορές να φαίνεται ανειλικρινής και αυθεντική. Επομένως, ποια προσέγγιση να επιλέξετε;
Εστιάζοντας σε αυτό που σκέφτεται και αισθάνεται το παιδί σας για τα μαθηματικά θα μπορούσατε να βγάλετε ένα συμπέρασμα, λένε οι ερευνητές. Ρωτήστε, για παράδειγμα, το παιδί εάν του αρέσουν τα μαθηματικά. Κάνοντάς το αυτό, μπορείτε να ξεκινήσετε ενδιαφέρουσες συζητήσεις με τα παιδιά σας και να τους επιτρέψετε να εξασκηθούν στο να εξηγούν τις επιτυχίες και τις αποτυχίες τους, ώστε να μπορούν μόνα τους να καταλάβουν τι χρειάζεται για να είναι επιτυχημένα στα μαθηματικά και στο σχολείο γενικότερα.