Τα συναισθήματα είναι περίπλοκα, ειδικά για ένα παιδί τεσσάρων ετών, που δεν μπορεί να αντιληφθεί γιατί δεν μπορεί να φάει μονομιάς όλο τα μπισκότα ή ακόμα και για ένα οκτάχρονο παιδί, που είναι στεναχωρημένο επειδή πρέπει να φύγετε νωρίτερα από την παιδική χαρά, επειδή σας κάλεσαν από την δουλειά σας. Είναι δύσκολο να εξοικειώσουμε τα παιδιά με τα συναισθήματα και να τους εξηγήσουμε τι είναι, καθώς πρόκειται για αφηρημένη έννοια. Είναι δύσκολο να περιγράψετε πώς νιώθει κανείς όταν είναι λυπημένος, ενθουσιασμένος ή φοβισμένος. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αρχίσετε να εξοικειώνετε τα παιδιά με τα συναισθήματα όσο το δυνατόν νωρίτερα, καθώς τα συναισθήματά τους επηρεάζουν κάθε επιλογή που κάνουν.
Τα παιδιά που καταλαβαίνουν τα συναισθήματά τους είναι λιγότερο πιθανό να ενεργήσουν εν βρασμώ, να γίνουν επιθετικά ή να σας περιφρονήσουν όταν βρίσκονται σε ένταση. Ένα παιδί που μπορεί να πει, «θύμωσα μαζί σου» είναι λιγότερο πιθανό να σας χτυπήσει. Και ένα παιδί που μπορεί να πει «αυτό που είπες με στεναχώρησε», μπορεί να επιλύσει συγκρούσεις και διαφωνίες ειρηνικά και με ψυχραιμία.
Για να τα καταφέρετε, μπορείτε να δοκιμάσετε τα εξής:
Ονομάστε τα συναισθήματα του παιδιού
Διδάξτε στο παιδί τις βασικές λέξεις που αντανακλούν ένα συναίσθημα όπως χαρούμενος, λυπημένος και φοβισμένος. Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να επωφεληθούν από την εκμάθηση πιο περίπλοκων λέξεων σχετικά με τα συναισθήματα, όπως η απογοήτευση και η νευρικότητα.
Ένας πολύ καλός τρόπος για να βοηθήσετε τα παιδιά να μάθουν για τα συναισθήματα είναι να συζητήσετε πώς μπορεί να αισθάνονται οι χαρακτήρες σε βιβλία ή τηλεοπτικές εκπομπές. Κάντε μια παύση για να ρωτήσετε, «Πώς πιστεύετε ότι αισθάνεται αυτή τη στιγμή;» Στη συνέχεια, συζητήστε τα διάφορα συναισθήματα που μπορεί να βιώνει ο χαρακτήρας και τους λόγους.
Μιλήστε για τα δικά σας
Δείξτε στα παιδιά πώς να χρησιμοποιούν τις λέξεις στο καθημερινό τους λεξιλόγιο για να εκφράζουν τα συναισθήματά τους. Μοντελοποιήστε τον τρόπο έκφρασης των συναισθημάτων, εκμεταλλευόμενοι ευκαιρίες για να μοιραστείτε τα συναισθήματά σας. Μπορείτε να πείτε «νιώθω στεναχωρημένος που δεν μοιράζεται τα παιχνίδια του μαζί μου».
Κάθε μέρα, ρωτήστε το παιδί σας, «Πώς αισθάνεσαι σήμερα;». Με τα μικρά παιδιά, χρησιμοποιήστε έναν απλό πίνακα με χαμογελαστά πρόσωπα, αν αυτό τα βοηθά να διαλέξουν ένα συναίσθημα και μετά συζητήστε μαζί για αυτό το συναίσθημα. Μιλήστε για τα είδη των πραγμάτων που επηρεάζουν την συναισθηματική του κατάσταση, με λεξιλόγιο που είναι κατάλληλο για την ηλικία του.
Δείξτε του στρατηγικές διαχείρισης
Τα παιδιά πρέπει να μάθουν ότι μόνο και μόνο επειδή νιώθουν θυμό δεν σημαίνει ότι μπορούν να χτυπήσουν κάποιον. Αντίθετα, πρέπει να μάθουν δεξιότητες διαχείρισης θυμού, ώστε να μπορούν να επιλύσουν τις συγκρούσεις ειρηνικά. Διδάξτε προληπτικά στο παιδί σας πώς να αντιμετωπίζει τα άβολα συναισθήματα.
Ενθαρρύνετε τα να κάνουν διαλείμματα όταν νιώθουν «μεγάλα» συναισθήματα, να πάνε στο δωμάτιό τους ή σε άλλο ήσυχο μέρος όταν αναστατώνονται. Αυτό μπορεί να τα βοηθήσει να ηρεμήσουν πριν παραβιάσουν έναν κανόνα.
Διδάξτε τους υγιείς τρόπους να αντιμετωπίζουν και τα θλιβερά συναισθήματα. Εάν το παιδί σας νιώθει λυπημένο που ο φίλος του δεν θα παίξει μαζί του, μιλήστε για τρόπους αντιμετώπισης των θλιβερών συναισθημάτων. Συχνά, τα παιδιά δεν ξέρουν τι να κάνουν όταν αισθάνονται λυπημένα, με αποτέλεσμα να γίνονται επιθετικά ή να αποζητούν έντονα την προσοχή.