Πολλά πράγματα κληρονομούνται μέσα στις οικογένειες, όπως κειμήλια, γενετικές παθήσεις, φυσικά χαρακτηριστικά – και το διαγενεακό τραύμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι δυνατόν και τα ψυχικά τραύματα να περάσουν από γενιά σε γενιά.
Τραυματικές αντιδράσεις που εκδηλώνετε σήμερα, μπορεί μερικές φορές να έχουν τις ρίζες τους σε εμπειρίες του παρελθόντος – στις οποίες μπορεί να μην ήσασταν καν παρόντες. Ίσως να μην υπήρξατε θύμα κακοποίησης μεγαλώνοντας, αλλά οι γονείς σας να ήταν. Ίσως εσείς δεν αντιμετωπίσατε διακρίσεις, αλλά οι παππούδες σας το βίωσαν.
Για παράδειγμα, μια γιαγιά που έζησε εμπόλεμες καταστάσεις, μπορεί να έμαθε να θάβει τα αισθήματά της κάτω από το χαλί. Εξαιτίας αυτού, η γιαγιά μπορεί τώρα είναι συναισθηματικά απόμακρη με την οικογένειά της.
Το τραύμα ενδεχομένως να έχει επηρεάσει τα παιδιά της και εκείνα με τη σειρά τους τα εγγόνια της, οδηγώντας σε αμυντικές συμπεριφορές γύρω από την έκφραση των συναισθημάτων. Οι άνθρωποι επιβιώνουν εδώ και χιλιάδες χρόνια εξελίσσοντας την ικανότητα προσαρμογής τους μέσω των τραυματικών αντιδράσεων.
Αν και χρήσιμες βραχυπρόθεσμα, είναι επιβλαβές για εσάς και την οικογένειά σας μακροπρόθεσμα. Τα καλά νέα είναι ότι η επούλωση από το γενεαλογικό τραύμα είναι δυνατή, αφαιρώντας το δικό σας «τουβλάκι» από το ντόμινο.
Πώς μοιάζει το διαγενεακό τραύμα;
Το διαγενεακό τραύμα είναι αυτό που συμβαίνει όταν δυσμενή γεγονότα ή εμπειρίες μεταβιβάζονται από τη μία γενιά στην επόμενη, με ανομολόγητους και βαθιά περίπλοκους τρόπους. Μπορεί να μεταδοθεί από τη γενετική μέχρι τις συζητήσεις στο οικογενειακό τραπέζι.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Ένωση (APA), το διαγενεακό τραύμα εκφράζεται όταν ο απόγονος κάποιου που βίωσε ένα τραυματικό γεγονός παρουσιάζει παρόμοιες συναισθηματικές και συμπεριφορικές αντιδράσεις με τον πρόγονο ή συγγενή του, όπως:
- αποσύνδεση
- άρνηση
- απομάκρυνση
- απόσταση
- μειωμένη αυτοεκτίμηση
- δεσμός τραύματος, ή συναισθηματική σύνδεση με τον θύτη
- αποξένωση
- παραμέληση
- κακοποίηση
- βία
Φανταστείτε κάποιον που έχει μεγαλώσει σε ένα σπίτι στο οποίο του φώναζαν συνεχώς με θυμό. Οι γονείς του μπορεί να αντιμετώπιζαν τις φωνές ως μέσο προσαρμοστική συμπεριφοράς για επιβίωση. Μπορεί πάλι οι δικοί τους γονείς να είχαν τα εργαλεία, την ενέργεια, το μοντέλο, την υποστήριξη ή τον χώρο για να μιλήσουν ευγενικά στα παιδιά τους.
Το γεγονός αυτό μπορεί να οφείλεται στους συνεχείς στρεσογόνους παράγοντες και την καταπίεση της εποχής. Ο αντίκτυπος του διαγενεακού τραύματος σε αυτή την περίπτωση θα ήταν οι απόγονοι να φωνάζουν στα παιδιά τους από ανεπίλυτο πόνο.
Διάγνωση και θεραπεία
Όσοι επηρεάζονται από το διαγενεακό τραύμα μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα παρόμοια με εκείνα της διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD). «Κληρονομούμε τον πόνο. Όταν δεν τον ξεπερνάμε, μεταφέρεται αλλού», εξηγεί η Merissa Nathan Gerson, επίκουρη καθηγήτρια Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Tulane.
Το τραύμα και το άγχος μπορεί να αυξήσουν τις πιθανότητες χρόνιου πόνου, ορισμένων ασθενειών και συμπεριφορών που μπορεί να επηρεάσουν την ποιότητα ζωής, καθώς και:
- άγχος
- κατάθλιψη
- αϋπνία
- καρδιακές παθήσεις
- διαταραχές χρήσης ουσιών (SUD)
- διαβήτης
Οι επιπτώσεις έχουν καταγραφεί από ερευνητές σε απογόνους προσφύγων, έγκλειστους μαθητές και επιζώντες καταστροφικών γεγονότων όπως το Ολοκαύτωμα.
Εκτός από τις σωματικές αισθήσεις του στρες και τις ασθένειες, άλλα συμπτώματα του διαγενεακού τραύματος, η APA καταγράφει ότι περιλαμβάνουν:
- ντροπή
- αίσθηση αδυναμίας
- δυσκολία στις σχέσεις και στη ρύθμιση της επιθετικότητας
- ακραία αντιδραστικότητα στο στρες
Δεν υπάρχει ειδική διάγνωση σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών.
Το πρώτο βήμα για τη θεραπεία καθώς και για την πρόληψη του μελλοντικού διαγενεακού τραύματος είναι η ενημέρωση και η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ένα τραυματικό γεγονός επηρεάζει άτομα που δεν το έχουν βιώσει προσωπικά.
Εάν βιώνετε αυξημένα επίπεδα διαγενεακού τραύματος, οι παρεμβάσεις, η ατομική θεραπεία ή η ομαδική ψυχανάλυση μπορεί να σας βοηθήσουν να αποβάλετε τα βαθιά ριζωμένα μοτίβα που διαιωνίζουν το τραύμα στην οικογένειά σας.