Το άγχος δεν είναι μόνο θέμα των ενηλίκων. Κλινικές έρευνες δείχνουν ότι εκατομμύρια παιδιά παλεύουν με συμπτώματα άγχους. Μια πρόσφατη ανάλυση ανεβάζει, μάλιστα, τον αριθμό στο 20,5% των νέων παγκοσμίως.
«Μερικές φορές το άγχος μπορεί να είναι δύσκολο να εντοπιστεί, καθώς τα παιδιά μπορούν να το εκδηλώσουν με διαφορετικούς τρόπους», σημειώνει η Dr. Khadijah Booth Watkins, του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης. «Αυτό μπορεί να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, όπως ο τύπος του άγχους που βιώνουν, η ηλικία τους ή οι γλωσσικές τους δεξιότητες».
Ορισμένα παιδιά εμφανίζουν σωματικά συμπτώματα όπως στομαχόπονο, ταχυκαρδία και πονοκεφάλους. Μερικά παρουσιάζουν συναισθηματικές αντιδράσεις όπως έντονα ξεσπάσματα ή προσκόλληση στους γονείς. Άλλα σταματούν να συμμετέχουν σε δραστηριότητες ή να συναναστρέφονται με συνομηλίκους.
Διαβάστε επίσης: Ξεσπάσματα θυμού: Νήπια vs. μαμάδες με στρες
Ακολουθούν ορισμένες γονεϊκές προσεγγίσεις που ευνοούν το άγχος, σύμφωνα με τους ειδικούς:
1. Ενθάρρυνση της αποφυγής
«Λόγω της δυσάρεστης αίσθησης που προκαλεί το άγχος στο σώμα, ένα παιδί που το βιώνει θα αναπτύξει τις περισσότερες φορές συμπεριφορές αποφυγής», επισημαίνει η εκπαιδεύτρια γονέων Laura Linn Knight. «Το παιδί θα αποφύγει το πράγμα που το κάνει να νιώθει άβολα. Μπορεί να ξεκινήσει από κάτι μικρό που θα μεγαλώσει με την πάροδο του χρόνου».
Πολλοί γονείς διαιωνίζουν ακούσια τον κύκλο του άγχους βοηθώντας το παιδί να αποφεύγει τα πράγματα που φοβάται. Αντ’ αυτού, πρέπει να επικεντρωθείτε στην καλλιέργεια της ανθεκτικότητας. Επιτρέψτε στα παιδιά να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους, με τη γνώση ότι έχουν ένα σύστημα υποστήριξης πίσω τους.
Ο στόχος δεν είναι να απομακρύνουμε όλη τη δυσφορία και το άγχος. Αλλά να επιτύχουμε την ισορροπία της ενσυναίσθησης, της επικύρωσης και της υποστήριξης με μια μικρή ώθηση και πολλή ενθάρρυνση.
2. Άρνηση αντιμετώπισης του δικού σας άγχους
Πρέπει να θυμόμαστε ότι τα παιδιά μας είναι αρκετά συντονισμένα σε ό,τι συμβαίνει με τους φροντιστές τους. Ακριβώς όπως πρέπει να φορέσετε τη δική σας μάσκα οξυγόνου πριν βοηθήσετε τους άλλους, θα πρέπει να αντιμετωπίσετε τους δικούς σας αγώνες άγχους για να υποστηρίξετε τα παιδιά σας μέσα από τους δικούς τους.
Μερικές φορές το άγχος μας δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμο. Και τα παιδιά μας εκτίθενται υπερβολικά σε αυτό. «Ακούσια τους διδάσκουμε να φοβούνται επειδή φοβόμαστε εμείς», εξηγεί η Booth Watkins.
Μιλήστε στα παιδιά σας για το άγχος σας. Αν το παιδί σας βιώνει το ίδιο, μπορεί να του είναι χρήσιμο να γνωρίζει ότι δεν είναι μόνο του και ότι καταλαβαίνετε τι περνάει. Το πιο σημαντικό, τους επιτρέπει να γνωρίζουν ότι δεν χρειάζεται να υποφέρουν σιωπηλά και ότι είστε δίπλα τους για να τους βοηθήσετε.
«Το άγχος είναι ένα φυσιολογικό μέρος της ζωής», σχολιάζει η Keneisha Sinclair-McBride, κλινική ψυχολόγος στο Νοσοκομείο Παίδων της Βοστώνης. «Όλοι χρειάζονται στρατηγικές αντιμετώπισής του. Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε ως γονείς είναι να βοηθήσετε το παιδί σας να μάθει δεξιότητες που το βοηθούν να αντιμετωπίσει το άγχος».
3. Αποτροπή συναισθηματικών συζητήσεων
Η συζήτηση για τα συναισθήματα μπορεί να είναι άβολη, αλλά είναι ζωτικής σημασίας για τους γονείς να ενθαρρύνουν αυτές τις συζητήσεις. «Αφήστε χώρο στο παιδί σας να νιώσει ανησυχία, άγχος ή νευρικότητα», συνιστά η παιδοψυχολόγος Ann-Louise Lockhart.
Δεδομένου ότι μπορεί να μην έχουν πλήρη επίγνωση του τι αισθάνονται, ονομάστε εσείς αυτό το συναίσθημα. Το επόμενο βήμα είναι να επικυρώσετε αυτά τα συναισθήματα. Στη συνέχεια, προσπαθήστε να βρείτε από κοινού μια λύση. Ξεκαθαρίστε ότι είστε εκεί για να υποστηρίξετε και να ενθαρρύνετε το παιδί σας, χωρίς απλώς να λύνετε το πρόβλημα για λογαριασμό του.
Ο Alvin Thomas, επίκουρος καθηγητής ανθρώπινης ανάπτυξης και οικογενειακών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin-Madison, υπογραμμίζει επίσης τη σημασία του να μιλάτε για τα συναισθήματά σας ως γονέας.
Αυτή η προσέγγιση αποτρέπει τα παιδιά σας από το να επινοούν ιστορίες βασισμένες στο άγχος για να εξηγήσουν γιατί οι ενήλικες γύρω τους συμπεριφέρονται διαφορετικά. Διευρύνει το συναισθηματικό λεξιλόγιο του παιδιού. Του μαθαίνει να μιλάει για τα συναισθήματά του και του δίνει πρότυπα για το πώς να το κάνει αυτό.
4. Υπερβολική προσοχή
«Προκαλούμε άγχος στα παιδιά όταν είμαστε υπερβολικά προσεκτικοί», υποστηρίζει η κλινική ψυχολόγος και συγγραφέας Jenny Yip. Τα προειδοποιούμε συνεχώς για τον κίνδυνο και αυτό δημιουργεί δισταγμό στα παιδιά. Δώστε βάση στο πόσο συχνά δίνετε προειδοποιήσεις στα παιδιά σας και επικεντρωθείτε στο να τα βοηθήσετε να καταλάβουν γιατί κάτι είναι επικίνδυνο.
Προωθήστε έναν ανοιχτό διάλογο. Εξηγείστε τους ότι μπορούν επίσης να έρθουν σε εσάς με οποιεσδήποτε ανησυχίες. Αντικαταστείστε τα μηνύματα φόβου με εκπαιδευτικά, λογικά μηνύματα. Εξηγώντας το σκεπτικό σας στα παιδιά σας, τους επιτρέπετε να κατανοήσουν τα διάφορα ζητήματα και να αποκτήσουν την αυτοπεποίθηση να κάνουν τις δικές τους έξυπνες κρίσεις.
5. Έπαινος των αποτελεσμάτων αντί της προσπάθειας
«Πολλοί από τους ασθενείς μου νιώθουν άγχος μήπως απογοητεύσουν τους γονείς τους, αν δεν είναι οι καλύτεροι σε όλα», εντόπισε η Sinclair-McBride. «Είναι σημαντικό να επαινούμε την προσπάθεια και να υπενθυμίζουμε στο παιδί ότι το αγαπάμε ό,τι κι αν συμβεί».
Εξετάστε αν οι προσδοκίες που θέτετε στα παιδιά σας είναι ρεαλιστικές ή όχι. Η προσαρμογή της οπτικής σας μπορεί να απαιτεί κάποια προσωπική ενδοσκόπηση. Η έρευνα έχει ότι η εστίαση στην προσπάθεια απομακρύνει πολλή επιβλαβή πίεση και βοηθά τα παιδιά να αναγνωρίζουν την αξία τους, ακόμη και αν δεν υπερέχουν σε όλα.
6. Αυταρχική προσέγγιση στη γονική μέριμνα
«Το αυταρχικό στυλ ανατροφής τείνει να προκαλεί άγχος», αναφέρει η Lockhart. «Αυτό συμβαίνει όταν υπάρχουν πάρα πολλοί αυστηροί κανόνες στο σπίτι. Οι τιμωρίες, όπως οι φωνές είναι οι στρατηγικές που ακολουθούνται για τη διόρθωση της συμπεριφοράς. Αυτό περιορίζει τη σύνδεση μεταξύ του γονέα και του παιδιού».
Παρατήρησε ότι τα παιδιά σε σπίτια με αυταρχικούς γονείς συχνά αισθάνονται ανασφαλή όταν κάνουν λάθη. Αυτό συμβαίνει επειδή φοβούνται την αντίδραση των φροντιστών τους. Έτσι τα παιδιά κυνηγούν την τελειότητα. Αποζητούν να κάνουν τους γονείς τους περήφανους, να αποφύγουν την τιμωρία και να εδραιώσουν την ταυτότητά τους ως «καλό παιδί».