Η υπευθυνότητα δε συνδέεται μόνο με το σχολείο ή τις δουλειές του σπιτιού. Στην πραγματικότητα, είναι μια πολύ βαθύτερη αξία. Το να είσαι υπεύθυνος σημαίνει να μπορείς να ελέγχεις τα συναισθήματά σου, να παίρνεις αποφάσεις, να πράττεις αναλόγως και να αναλαμβάνεις τις συνέπειες.
Η υπευθυνότητα επομένως, αφορά όλες τις πτυχές της ζωής ενός ανθρώπου, από τα πιο απλά και επιπόλαια ζητήματα της καθημερινότητας έως τα πιο σημαντικά.
Πώς θα καταφέρουμε να μεγαλώσουμε υπεύθυνα παιδιά;
Διαβάστε επίσης: Παιδί: «Εγώ το μαλώνω κι εκείνο γελά… Μήπως δε με σέβεται»;
Πώς να ενθαρρύνουμε την υπευθυνότητα στα παιδιά
Αφήστε ορισμένα προβλήματα των παιδιών… άλυτα
Ένα παιδί που δε χρειάζεται να είναι υπεύθυνο, δε θα είναι υπεύθυνο. Με άλλα λόγια, εάν εσείς λύνετε σε μόνιμη βάση όλα τα προβλήματα για λογαριασμό του παιδιού, είναι δύσκολο για εκείνο να αναπτύξει την αυτονομία του.
Η προστασία είναι δεδομένο στοιχείο που κάθε γονιός πρέπει να προσφέρει στο παιδί του. Η υπερπροστασία όμως, βλάπτει και καλό είναι να μην την αφήνουμε να μας «κυριεύει».
Ενθαρρύνετε τη λήψη αποφάσεων
Μια άλλη στρατηγική που ενθαρρύνει την υπευθυνότητα στα παιδιά είναι να τους επιτρέπουμε να παίρνουν αποφάσεις. Η αλήθεια είναι ότι, από πολύ μικρή ηλικία, κάθε παιδί μπορεί να κάνει επιλογές. Για παράδειγμα, μπορεί να επιλέξει ποιο μπλουζάκι θα φορέσει, να αποφασίσει ποιο φρούτο θα ήθελε να φάει ή τι δώρο θα ήθελε να προσφέρει στο φίλο ή τη φίλη του που έχει γενέθλια.
Μέσα από μικρές επιλογές, τα παιδιά μαθαίνουν να αποφασίζουν μόνα τους, καταλαβαίνοντας ότι κάθε απόφαση συνεπάγεται «απώλειες».
Επομένως, η προσφορά επιλογών και η ελευθερία λήψης αποφάσεων ώστε να καταλήξουν σε μία, επιτρέπει στα παιδιά να αποκτήσουν μεγαλύτερη ανεξαρτησία, ενώ ταυτόχρονα εξοικειώνονται με το αίσθημα δέσμευσης και ευθύνης που συνεπάγεται η κάθε απόφαση- επιλογή.
Ενισχύστε την αυτοπεποίθησή του
Δώστε έμφαση στις ικανότητες του παιδιού σας και δείξτε του εμπιστοσύνη για να ενισχύσετε την αυτοεκτίμησή του.
Για παράδειγμα, μπορείτε να του πείτε: «Πιστεύω πως με λίγη προσπάθεια, μπορείς να τα καταφέρεις και μόνος σου» και «Σου έχω εμπιστοσύνη πως θα κάνεις το καλύτερο δυνατό».
Μπορείτε επίσης να ενθαρρύνετε το παιδί σας πρακτικά, αναθέτοντάς του απλές δουλειές του σπιτιού ή ζητώντας του να σας βοηθήσει να κάνετε κάτι μαζί.
Ενθαρρύνετε την αυτονομία του
Αυτονομία και ευθύνη πάνε χέρι- χέρι. Το ένα δύσκολα υπάρχει χωρίς το άλλο. Δίνοντας στο παιδί σας τη δυνατότητα να διαχειριστεί μόνο του απλές και ασφαλείς εργασίες, συμβάλλετε σημαντικά στην υγιή του ανάπτυξη.
Μεγαλώνοντας, η «λίστα» των πραγμάτων που το παιδί θα μπορεί να κάνει μόνο του θα αυξάνεται. Πρώτα, ως μωρό, το παιδί σας θα μπορεί να μπουσουλήσει χωρίς τη βοήθειά σας. Αργότερα, θα κάνει τα πρώτα του βήματα. Μετά, θα αποκτήσει τη συνήθεια να βουρτσίζει τα δόντια του κάθε μέρα χωρίς να χρειάζεται να του το υπενθυμίζετε και όντας μεγαλύτερο, θα μπορεί να πάει για κάποια ψώνια μόνο του στη γειτονιά.
Είναι προφανές επομένως πως η ανάπτυξη της αυτονομίας γίνεται σταδιακά και καλό είναι να ξεκινά από τη βρεφική ηλικία.
Επισημάνετε τις συνέπειες
Κάθε ευθύνη που αναλαμβάνουμε και κάθε απόφαση που παίρνουμε συνδέεται με ένα «βάρος». Το γεγονός ότι ένα άτομο είναι υπεύθυνο δε σημαίνει ότι πρέπει να κάνει τα πάντα σωστά. Η ανάληψη ευθυνών συνεπάγεται και την αποδοχή ενδεχόμενων αρνητικών συνεπειών.
Επίσης, η μη τήρηση των εκάστοτε δεσμεύσεων, έχει συνέπειες. Είναι σημαντικό να επισημάνετε, για παράδειγμα, στο παιδί σας ότι αν δε μαζέψει τα παιχνίδια στο δωμάτιό του, κανένας άλλος δεν θα το κάνει για εκείνο. Αν δε μελετήσει για το σχολείο, δε θα πάρει καλό βαθμό. Αν δε φροντίζει τα σχολικά του είδη, θα έχει λιγότερους μαρκαδόρους για να ζωγραφίζει.
*Εν κατακλείδι
Η υπευθυνότητα είναι μια βαθιά και ουσιαστική αξία που κάθε παιδί πρέπει να διδάσκεται. Ανάλογα με την ηλικία και τις ικανότητες του παιδιού, θα είναι σε θέση να αναπτύξει αυτήν τη δεξιότητα σταδιακά και σε προσωπικό χρόνο.
Για να βοηθήσετε το παιδί σας να την καλλιεργήσει, δε χρειάζεται να είστε αυστηροί ή υπερβολικά απαιτητικοί.
Μονάχα να είστε παρόντες και ενεργοί στην όλη διαδικασία εκμάθησης, ενθαρρύνοντας το παιδί να πάρει αποφάσεις, να συμμετέχει σε ό,τι αφορά το ίδιο μα και την οικογενειακή ζωή, να αναγνωρίσει σιγά- σιγά πως καθετί που λέμε ή κάνουμε έχει συνέπειες και πως πρέπει να μπορούμε να τις αναλαμβάνουμε και να τις διαχειριζόμαστε με υγιή τρόπο.