Όσον αφορά την ανατροφή των παιδιών πολλές φορές έχουμε πει πως δεν υπάρχει ένα κοινό μυστικό ούτε ένα χρυσό κλειδί που ανοίγει τη μαγική πόρτα της ευημερίας. Ωστόσο, υπάρχουν πρακτικές και κατευθυντήριες γραμμές που προσαρμοσμένες στις ανάγκες κάθε οικογένειας μπορούν να αποδειχθούν πολύτιμες. Μία από αυτές τις πρακτικές είναι η μέθοδος ανατροφής Pikler.
Η μέθοδος Pikler γεννήθηκε χάρη στις ιδέες του Φρόιντ, τη θεωρία της προσκόλλησης, τον κονστρουκτιβισμό και τη μέθοδο Montessori. Τι είναι όμως ακριβώς;
Διαβάστε επίσης: Παιδιά: Τα «καλά» λίπη που αυξάνουν τις σχολικές τους επιδόσεις
Μέθοδος Pikler- Η «γέννηση» μιας διαφορετικής προσέγγισης στην ανατροφή
Δημιουργός της μεθόδου Pikler ήταν η Emmi Pikler, Ούγγρα παιδίατρος. Η μέθοδός της εστιάζει σε δύο βασικές έννοιες της παιδικής ηλικίας: Την ανάγκη για προσκόλληση και την ανάγκη για αυτονομία.
Πιο αναλυτικά, η Emmi Pikler ήταν διευθύντρια ενός ορφανοτροφείου στην πόλη της Βουδαπέστης. Όλες οι θεωρίες που ανέπτυξε είχαν ως στόχο να αποτρέψουν σωματικά ή κοινωνικο-συναισθηματικά προβλήματα στα παιδιά. Εκείνη την εποχή, πολλά παιδιά είχαν βιώσει τον πόλεμο και μεγάλωναν σε ιδρύματα με μεγάλες ελλείψεις και παρουσίαζαν προβλήματα σε συναισθηματικό, προσωπικό ή ψυχοκινητικό επίπεδο.
Για να μη συμβεί αυτό στα παιδιά υπό τη φροντίδα της, ανέπτυξε ένα παιδαγωγικό σύστημα που βασίζεται στους δύο θεμελιώδεις πυλώνες που προαναφέραμε: Την ανάγκη των παιδιών για προσκόλληση και αυτονομία.
Από αυτή την άποψη, ήταν απαραίτητο για τα παιδιά να δημιουργήσουν σταθερούς συναισθηματικούς δεσμούς με τα πρόσωπα αναφοράς του ορφανοτροφείου, τα οποία τους παρείχαν σωματική και συναισθηματική ασφάλεια. Ταυτόχρονα, έπρεπε να ληφθεί υπόψη η δική τους ελευθερία και δεν έπρεπε να υπάρξει άμεση παρέμβαση στην κινητική και όχι μόνο ανάπτυξή τους από τη βρεφική ηλικία. Στόχος ήταν να ενισχυθεί γενικότερα η αυτονομία και η αυτοπεποίθησή τους.
Οι βασικές αρχές της μεθόδου
Η μέθοδος Pikler βασίζεται όπως είπαμε στο σεβασμό των ικανοτήτων του παιδιού. Ο ενήλικας γίνεται κατά κάποιο τρόπο παρατηρητής και οδηγός, σεβόμενος το ρυθμό ανάπτυξης και μάθησης του κάθε παιδιού. Οι βασικές αρχές αυτού του είδους διαπαιδαγώγησης είναι:
Προσεκτική φροντίδα
Μεγάλη έμφαση δίνεται στον τρόπο με τον οποίο οι φροντιστές ή οι γονείς προσεγγίζουν τις καθημερινές στιγμές της ζωής του παιδιού, από μωρό ακόμα. Όταν αφιερώνεται χρόνος για να ντύσουμε το μικρό παιδί προσεκτικά, να το κάνουμε μπάνιο και να το ταΐσουμε, μιλώντας του και όχι απλά κάνοντας ό,τι πρέπει να γίνει στα γρήγορα, το προσκαλούμε να αρχίσει να συμμετέχει πλήρως στη ζωή του. Ακόμη και τα βρέφη μπορούν να αισθανθούν τη διαφορά μεταξύ αυτής της αργής και ήπιας προσέγγισης στη φροντίδα και να χαλαρώσουν.
Ελευθερία κινήσεων
Στην προσέγγιση Pikler, μελέτες έχουν δείξει ότι τα μωρά είναι πολύ ικανά να μάθουν να κινούνται χωρίς τη σωματική βοήθεια από τους φροντιστές ή τους γονείς τους. Ο ρόλος του γονέα είναι να παρατηρεί συνεχώς τις ικανότητες του παιδιού του και να παρέχει ένα «απλό» και ασφαλές περιβάλλον που θα «προσκαλεί» το παιδί να κινείται ελεύθερα και ανεξάρτητα.
Συναισθηματική ασφάλεια
Σκοπός στη μέθοδο αυτή είναι να βοηθήσουμε το παιδί από τη βρεφική ηλικία να συνειδητοποιήσει τον εαυτό του και το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται προσφέροντάς του συναισθηματική ασφάλεια. Σεβόμενοι τους αναπτυξιακούς του ρυθμούς και διαμορφώνοντας υγιεινές ρουτίνες, χτίζουμε σταδιακά μια ποιοτική συναισθηματική σχέση με το παιδί και του δίνουμε τα εφόδια να εξερευνήσει τον εαυτό του και ό,τι υπάρχει γύρω του μόνο του.
Αποφυγή συγκρίσεων
Είναι προφανές ότι στη μέθοδο αυτή ο σεβασμός παίζει κυρίαρχο ρόλο γι’ αυτό και τον αναφέραμε εξ’ αρχής. Δεν είναι ασυνήθιστο ως ενήλικες να πέφτουμε στην παγίδα των συγκρίσεων, προβληματιζόμενοι με το γιατί άλλα παιδιά καταφέρνουν αναπτυξιακά ορόσημα με πιο γρήγορους ρυθμούς από τα δικά μας. Το κάθε παιδί όμως είναι μοναδικό και ο προσωπικός του ρυθμός είναι αναγκαίο να γίνεται αποδεκτός.
Ένας ποιοτικός εναλλακτικός τρόπος ανατροφής
Όπως είναι φανερό, αυτή η παιδαγωγική μέθοδος ξεκίνησε για έναν συγκεκριμένο λόγο: Τη σωστή ανάπτυξη των παιδιών σε ένα ορφανοτροφείο. Σε μια δηλαδή ιδρυματική, μη προνομιούχα κατάσταση.
Ωστόσο, σήμερα λαμβάνονται σοβαρά υπόψη όλες οι ιδέες που ανέπτυξε η Emmi Pikler και αυτού του είδους η διαπαιδαγώγηση γίνεται ανά τον κόσμο ολοένα και πιο δημοφιλής.