Η παιγνιοθεραπεία είναι μορφή αξιολόγησης, εντοπισμού και αντιμετώπισης ψυχικών δυσκολιών με τη χρήση του παιχνιδιού. Ωστόσο, οι γονείς δεν είναι και ούτε πρέπει να είναι ψυχολόγοι για το παιδί τους.
Όμως, η παιγνιοθεραπεία έχει τις ρίζες της σε αρχές και στάσεις που μπορούν να είναι πολύ χρήσιμες για κάθε γονέα.
1. Το παιχνίδι είναι η γλώσσα του παιδιού
Οι παιγνιοθεραπευτές μπαίνουν στον κόσμο των παιδιών – κάθονται στο πάτωμα και παίζουν μαζί τους.
Διαβάστε επίσης: Σπίτι: Δημιουργώντας χώρους διασκέδασης για τα παιδιά
Με μεγαλύτερα παιδιά, συμμετέχουν στις αγαπημένες δραστηριότητές τους όπως το μπάσκετ, η μουσική ή ένα βιντεοπαιχνίδι. Αφήνουν τα παιδιά να αναλάβουν τα ηνία.
Οι γονείς μπορούν να μάθουν από αυτή την εστίαση. Συχνά θέλουμε να μιλάμε για τα θέματα με τα παιδιά μας και απογοητευόμαστε όταν δεν ενδιαφέρονται να μιλήσουν – ή να ακούσουν. Το παιχνίδι είναι ένας καλύτερος τρόπος για να προχωρήσουμε.
Εμπλέκει όλες τις πτυχές του παιδιού – τη σωματική ικανότητα και την κίνηση, τις αισθήσεις, τη φαντασία, τα συναισθήματα, τη γλώσσα, τη σκέψη και την κοινωνική σύνδεση. Με το παιχνίδι τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα και ενεργοποιεί τη φυσική διαδικασία επούλωσης.
2. Δεν υπάρχουν καλά και κακά συναισθήματα
Η καταπίεση των συναισθημάτων στην παιδική ηλικία έχει συχνά αρνητικές συνέπειες στην ενήλικη ζωή. Γι αυτό έχει μεγάλη σημασία να καλωσορίζουμε όλα τα συναισθήματα που εκφράζουν τα παιδιά.
Πολλοί γονείς πέφτουν στην παγίδα του να ξοδεύουν τεράστιο χρόνο και ενέργεια προσπαθώντας να σταματήσουν ή να αλλάξουν τα συναισθήματα των παιδιών τους. Ένα βασικό μάθημα που μπορούν να πάρουν οι γονείς από τους παιγνιοθεραπευτές είναι ότι κάθε συναίσθημα είναι ένα σημαντικό κομμάτι επικοινωνίας και το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε είναι να το ακούσουμε.
Τα συναισθήματα που παρακολουθούνται και επικυρώνονται ρέουν φυσικά προς ολοκλήρωση.
3. Δεν υπάρχουν καλά και κακά παιδιά
Είναι εύκολο για τις οικογένειες να αναλωθούν σε ένα πρόβλημα ή σε ένα ανήσυχο παιδί. Ένα μυστικό της παιγνιοθεραπείας είναι ότι όσο μεγάλο ή μακροχρόνιο και αν είναι το πρόβλημα, δεν είναι ποτέ όλη η ιστορία. Δεν πρέπει να καθορίζει την οικογένειά σας ή το παιδί σας.
Πάντα υπάρχουν δυνάμεις, επιτυχίες και ανάπτυξη, ακόμη και εν μέσω δυσκολιών και προβλημάτων. Όπως όλα τα παιδιά έτσι και οι γονείς αξίζουν συμπόνια. Επειδή αντιμετωπίζετε κάποιες δυσκολίες δεν σημαίνει ότι έχετε αποτύχει.
4. Η παρατήρηση είναι ισχυρή
Ένα άλλο μυστικό της παιγνιοθεραπείας είναι ότι η προσεκτική παρατήρηση δεν είναι πολύτιμη μόνο για την αξιολόγηση. Η προσεκτική παρατήρηση είναι θεραπευτική. Όταν κάποιος είναι μάρτυρας των συναισθημάτων και των αναγκών ενός παιδιού, το παιδί νιώθει ότι το βλέπουν και το γνωρίζουν. Αυτό είναι θεραπευτικό εφόσον γίνεται χωρίς κριτική.
Ως γονείς, μπορούμε επίσης να παρατηρούμε τους εαυτούς μας. Μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας τις ερωτήσεις που συχνά κάνουν οι παιγνιοθεραπευτές στους γονείς:
- Πώς ήταν η ζωή σας όταν ήσασταν στην ηλικία που είναι τώρα το παιδί σας;
- Ποιες είναι οι αναμνήσεις σας από το σχολείο;
- Πώς εξέφραζαν οι γονείς σας το θυμό και άλλα συναισθήματα;
- Ποιες παιδικές αναμνήσεις και συναισθήματα πυροδοτούνται από οικογενειακές συγκρούσεις ή προβλήματα στο σπίτι;
5. Δεν είναι ωφέλιμο να χαρακτηρίζουμε τη συμπεριφορά των παιδιών
Οι παιγνιοθεραπευτές δεν σκέφτονται με όρους «κακής συμπεριφοράς». Αντίθετα, ψάχνουν κάτω από τη συμπεριφορά ενός παιδιού για τα συναισθήματα, τις ανάγκες και τις επιθυμίες που την οδηγούν.
Αν εσείς, ως γονιός, ανταποκρίνεστε μόνο στη συμπεριφορά, θα χάσετε την πιο σημαντική πτυχή του προβλήματος. Αν ασχοληθείτε με τα υποκείμενα ζητήματα επικυρώνοντας τα συναισθήματα του παιδιού ή ικανοποιώντας τις ανάγκες του, τότε αυτό που σας ενοχλεί συχνά επιλύεται από μόνο του.
Ένας άλλος λόγος για να μην βάζετε ταμπέλες στην «κακή συμπεριφορά» είναι ότι κάνει την τιμωρία να φαίνεται λογική. Και δεν είναι. Αν βλέπουμε τα προβλήματα με τον τρόπο που τα βλέπουν οι παιγνιοθεραπευτές -ως συναισθηματική υπερφόρτωση και ανεκπλήρωτες ανάγκες- τότε θα ανταποκριθούμε με ενσυναίσθηση και σύνδεση, όχι με τιμωρία, συνέπειες ή έλεγχο.
Συμβουλές για την εφαρμογή αυτών των αρχών στην πράξη
- Βρείτε χρόνο για παιχνίδι. Πολύ χρόνο!
- Η ποιότητα του χρόνου παιχνιδιού είναι επίσης σημαντική. Πολλοί γονείς παρερμηνεύουν τον ποιοτικό χρόνο ως κάποια ειδική δραστηριότητα με κορυφαίες φωτογραφικές λήψεις. Όμως ο ποιοτικός χρόνος αναφέρεται στην ποιότητα της προσοχής που δίνει ο γονέας στο παιδί. Να είστε παρόντες. Να είστε ενθουσιώδεις. Αφήστε κάτω το τηλέφωνό σας. Δεν παίζετε ένα βαρετό παιχνίδι επειδή σας αρέσει το παιχνίδι – το παίζετε επειδή αρέσει το παιδί σας.
- Δοκιμάστε 10 λεπτά μαξιλαροπόλεμο ή έντονο παιχνίδι πριν τον ύπνο ή πριν την εργασία.
- Αφήστε τα παιδιά να αναλάβουν έναν πιο ισχυρό ρόλο στο παιχνίδι. Το παιχνίδι είναι ένα εξαιρετικό μέρος για να βιώσουν τα παιδιά τη δύναμη στη ζωή τους. Μπορούν να κάνουν τα πράγματα να συμβούν, να παίρνουν αποφάσεις και να έχουν τον έλεγχο. Οι ενήλικες λένε στα παιδιά τι να κάνουν – και τι να μην κάνουν – ακόμη και κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Αντ‘ αυτού, ακολουθήστε το παράδειγμα των παιδιών. Εκείνα είναι οι ειδικοί στο παιχνίδι– αφήστε τα να είναι ο σκηνοθέτης και ο πρωταγωνιστής. Να είστε πρόθυμοι να παίξετε υποστηρικτικό ρόλο. Μην διδάσκετε ένα μάθημα ή μια δεξιότητα κάθε φορά που παίζετε.
- Δημιουργήστε ένα περιβάλλον φιλικό προς το παιχνίδι με χαλάκια και μαξιλάρια αντί για γυάλινα τραπέζια και ανεκτίμητα εύθραυστα αντικείμενα.
- Μην φοβηθείτε να τσαλακωθείτε. Χρησιμοποιήστε αστείες φωνές και κάντε αστείες γκριμάτσες.