Ως γονιός, ποιος δεν έχει έρθει αντιμέτωπος με μια κατάσταση κατά την οποία τα παιδιά του συμπεριφέρθηκαν άσχημα; Για παράδειγμα, ένας καβγάς μεταξύ αδερφών για ένα παιχνίδι ή ένα ξέσπασμα θυμού. Πιθανότατα, σε αυτές τις καταστάσεις να αισθάνεστε ένα μείγμα εκνευρισμού, απογοήτευσης, ίσως ακόμη και αμηχανίας.
Τι μπορεί να οδηγεί λοιπόν συχνά τα παιδιά στο να συμπεριφέρονται άσχημα και πώς είναι σωστό να αντιδράμε σε όλο αυτό;
Τι είναι η κακή συμπεριφορά
Διαβάστε επίσης: Οικογένεια: 3+1 κανόνες για να ενισχύσετε τη δυναμική
Πριν καταλάβουμε τους λόγους για τους οποίους τα παιδιά συμπεριφέρονται άσχημα, πρέπει να διευκρινίσουμε τη σημασία της κακής συμπεριφοράς. Η κακή συμπεριφορά δε συνεπάγεται κάποιο πρόβλημα ή διαταραχή. Η παράβαση κάποιων κανόνων ή τα ξεσπάσματα είναι κατά κανόνα μέρος της φυσιολογικής ανάπτυξης των παιδιών.
Όπως δήλωσε ο ψυχολόγος Alvaro Bilbao, υπάρχουν όρια που «πρέπει» να σπάσουν, καθώς τα παιδιά έχουν τη φυσική ανάγκη να πειραματιστούν και να ανακαλύψουν τι μπορούν και τι όχι και ποιες οι συνέπειες των πράξεών τους. Ωστόσο, υπάρχουν και πράγματα που πρέπει να γίνονται σεβαστά και για τα οποία οι ενήλικες πρέπει να είναι σταθεροί και συνεπείς. Αυτά συνδέονται με αξίες και με την αποφυγή καταστάσεων που θέτουν τα παιδιά σε κίνδυνο.
5 λόγοι για τους οποίους τα παιδιά συμπεριφέρονται άσχημα
#1 Παράβαση εξουσίας
Κατά την παιδική ηλικία, τα παιδιά αποκτούν σταδιακά αυτονομία και ελευθερία. Αρχίζουν να αναπτύσσουν τις δεξιότητές τους και να μαθαίνουν τον εαυτό τους. Ένας από τους τρόπους με τους οποίους το κάνουν αυτό έχει να κάνει με το να δείχνουν στους ενήλικες ποιοι είναι, πώς σκέφτονται και ότι μπορούν να κάνουν πράγματα μόνα τους.
#2 Ο «καθρέφτης» μιας πραγματικότητας
Τα παιδιά είναι σαν σφουγγάρια που απορροφούν όλα όσα βλέπουν και βιώνουν. Επομένως, εάν έρχονται αντιμέτωπα με συγκρούσεις που μάλιστα επιλύονται ανεπαρκώς ή εσφαλμένα, θα ακολουθήσουν αντιστοίχως το ίδιο παράδειγμα.
#3 Αλλαγές στη ρουτίνα
Ορισμένες καταστάσεις, όπως μια μετακόμιση, η αλλαγή σχολείου ή η άφιξη ενός μωρού στην οικογένεια μπορεί να αποτελούν μεγάλες προκλήσεις για κάθε παιδί. Κι αυτό διότι μπορεί να αισθανθεί αγωνία, ενόχληση και σύγχυση. Επομένως η «ακατάλληλη συμπεριφορά» είναι ένας τρόπος για να εκτονωθούν τα αρνητικά συναισθήματα.
#4 Υπέρμετρη δυσκολία αυτοελέγχου
Αν και είναι αναμενόμενο ότι μέχρι μια ορισμένη ηλικία τα παιδιά δεν μπορούν να ελέγξουν τις παρορμήσεις τους, μερικές φορές η αδυναμία συγκράτησης μπορεί να είναι πιο έντονη και το παιδί μπορεί ακόμα και να χτυπήσει τον ενήλικα ή τον εαυτό του. Ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης, αυτές οι περιπτώσεις χρίζουν την παρέμβαση ενός ειδικού για κατάλληλη καθοδήγηση.
#5 Απογοήτευση
Η απογοήτευση είναι ένα από τα κυρίαρχα κίνητρα της άσχημης συμπεριφοράς, είτε πρόκειται για μια «αποτυχία» είτε για κάτι που επιθυμούν και δεν μπορούν να πάρουν.
Πώς να ενεργήσετε όταν τα παιδιά συμπεριφέρονται άσχημα
- Αποφύγετε τις «ετικέτες». Πρέπει να αποφεύγετε τετριμμένες φράσεις όπως «είσαι κακό παιδί» ή «πάντα τα ίδια κάνεις».
- Ενθαρρύνετε τις καλές συμπεριφορές.
- Αναγνωρίστε τα επιτεύγματά του παιδιού.
- Συνδεθείτε συναισθηματικά. Είναι σημαντικό να προσεγγίζουμε τα παιδιά με ενσυναίσθηση, κατανόηση και σεβασμό.
- Ρωτήστε το παιδί τι του συμβαίνει, τι χρειάζεται και πώς μπορείτε να βοηθήσετε.
- Μάθετε στο παιδί να αναπνέει βαθιά και ήρεμα ως έναν τρόπο που θα το βοηθά να χαλαρώνει σε δυσάρεστες στιγμές.
- Προβλέψτε τι πρόκειται να συμβεί. Για παράδειγμα, όταν ξέρετε ότι μια βόλτα στο σούπερ μάρκετ συνήθως τελειώνει με… εκρήξεις, μπορείτε να εξηγήσετε στο παιδί ότι θα πάτε για ψώνια και ότι θα μπορεί να επιλέξει μόνο ένα πράγμα που θέλει. Επίσης, αποφύγετε αυτού του είδους τις «εξορμήσεις» όταν γνωρίζετε ότι το παιδί σας είναι ήδη πεινασμένο, κουρασμένο ή ευερέθιστο.
- Βοηθήστε το παιδί να κάνει υπομονή και να σκέφτεται πριν ενεργήσει.
- Αποφύγετε τη χειραγώγηση και τις απειλές. Είναι σημαντικό να καταργήσετε φράσεις όπως «αν συνεχίσεις έτσι, δεν θα σε αγαπώ πια» ή «αν δεν σταματήσεις τώρα, θα σε αφήσω μόνο σου».
- Κρατήστε «υπό έλεγχο» τις προσδοκίες σας. Πολλές φορές, η κακή συμπεριφορά έχει να κάνει με προσωπικές, κοινωνικές και πολιτισμικές προσδοκίες. Συχνά ακούμε φράσεις όπως «στην εποχή μου τα πράγματα λύνονταν διαφορετικά» ή «αν σε είχαν οι γονείς μου δεν θα σε άφηναν ατιμώρητο». Αυτές οι φράσεις τείνουν να είναι συγκριτικές και βασίζονται σε προηγούμενες εμπειρίες. Ως εκ τούτου, είναι ανώφελες.
Σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε την προσωπικότητα του κάθε παιδιού, το πλαίσιο και τις καταστάσεις που μπορεί να βιώνει. Μόνο έτσι μπορούμε να το βοηθήσουμε με εξατομικευμένο και αποτελεσματικό τρόπο.