Στα παιδιά, όπως και στους ενηλίκους, δεν αρέσει να κάνουν λάθη και να μπαίνουν σε… μπελάδες. Επομένως, είναι φυσιολογικό πολλές φορές να κατηγορούν τους άλλους αντί να αναλαμβάνουν τις ευθύνες των «κακών» τους πράξεων.
Επιζητούν την αποδοχή και τα «μπράβο» μας; Το κάνουν από φόβο; Ποιοι μπορεί να είναι οι πιθανοί λόγοι για τους οποίους η παραδοχή των λαθών τους είναι τόσο δύσκολη και πώς μπορούμε να τα ενθαρρύνουμε να τα παραδεχθούν.
Το «μπαλάκι» των ευθυνών – Γιατί συμβαίνει;
Για να βοηθήσουμε τα παιδιά να «ομολογήσουν» τα λάθη τους, πρέπει πρώτα να… μπούμε στη θέση τους. Να κατανοήσουμε δηλαδή τις αιτίες αυτής της κοινής συμπεριφοράς.
Διαβάστε επίσης: Παιδιά: Απλές στρατηγικές αυτορρύθμισης για τις δύσκολες στιγμές
Ενα παιδί μπορεί να αποφεύγει την ευθύνη για λόγους:
· Αυτοσυντήρησης
Η μετάθεση των ευθυνών είναι σίγουρα πιο εύκολη από την ανάληψή τους. Το παιδί μπορεί να συνηθίζει να συμπεριφέρεται κατά αυτόν τον τρόπο για να αποφύγει πιθανές συνέπειες.
Δεν είναι φυσικό να ανταποκρίνεται σε τέτοιου είδους καταστάσεις με γνώμονα το να προστατεύσει κατ’ αρχάς τον εαυτό του;
· Ντροπής
Οταν κάνουμε ένα λάθος, αρνητικά συναισθήματα μπορεί να μας κατακλύσουν, όπως αυτά της ενοχής και της ντροπής. Κατά συνέπεια, το παιδί μπορεί να αρνείται την πράξη του αφού ήδη αισθάνεται πολύ άσχημα.
· Δυσκολίας εξωτερικοποίησης
Η εξωτερικοποίηση αφορά την απομάκρυνση από το κάθε πρόβλημα και την παρατήρησή του από «έξω» ώστε να βρίσκεται μια λύση γρήγορα και αποτελεσματικά.
Τα παιδιά μπορεί να νιώθουν τόσο έντονα συναισθήματα όσο και οι ενήλικοι, όμως δεν έχουν αναπτύξει ακόμη τις απαραίτητες δεξιότητες για να τα επεξεργαστούν. Εφόσον λοιπόν δεν μπορούν να τα διαχειριστούν, δεν μπορούν εύκολα να αποδεχθούν και τις πράξεις τους. Πού καταλήγουν;
Στο να μετατοπίζουν την ευθύνη σε κάποιον άλλο ή να συμπεριφέρονται σαν να μη συνέβη τίποτα.
Μεταθέτοντας την ευθύνη VS Αναλαμβάνοντάς την
Η παρατήρηση της συμπεριφοράς του παιδιού και η κατανόηση πως τελικά πράγματι δεν φταίει ακριβώς το ίδιο που… δεν παραδέχεται πως φταίει είναι «εργαλεία» για να ενισχύσουμε στο παιδί την υπευθυνότητα.
Οταν καταλαβαίνουμε καλά το παιδί μας, είμαστε σε θέση να προσαρμοστούμε αναλόγως και να ανταποκρινόμαστε κατάλληλα στις ανάγκες του (σωματικές και ψυχικές).
Αναρωτηθείτε:
* Πόσο συχνά το παιδί σας κατηγορεί τους άλλους;
Το να κατηγορεί μονίμως τους άλλους μπορεί να είναι σημάδι υπέρμετρου φόβου. Οποια κι αν είναι η αιτία, είναι καλό να:
· Είστε ενσυναίσθητοι και να αναγνωρίζετε, όχι να υποτιμάτε τα συναισθήματα και τις ανησυχίες του παιδιού.
· Αποφεύγετε τις υπερβολικές αντιδράσεις και τις έντονες αντιπαραθέσεις. Ετσι, το παιδί θα αισθανθεί ασφαλές να βγει «μπροστά» και να πει την αλήθεια.
· Επιτρέπετε στο παιδί μια κάποια ανεξαρτησία σε καθημερινές απλές εργασίες και ρουτίνες.
· Είστε διαθέσιμοι για να βοηθάτε το παιδί στην επίλυση προβλημάτων και να αντιμετωπίζετε μαζί δύσκολες καταστάσεις μέχρι να αναπτύξει σταδιακά την κριτική σκέψη και το ψυχικό σθένος να τις αντιμετωπίζει και μόνο του.
· Δίνετε το καλό παράδειγμα. Με τη συμπεριφορά σας, τα λόγια μα κυρίως τις πράξεις σας, γίνετε πρότυπο υπευθυνότητας και ειλικρίνειας για το παιδί.
· «Απενοχοποιήσετε» τα λάθη στις συζητήσεις σας με το παιδί. Ετσι κι αλλιώς, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και όσον αφορά τα παιδιά, πηγή μάθησης και αυτοβελτίωσης.
Η αυτο-υπευθυνότητα είναι κάτι που μαθαίνεται. Απαιτεί ωστόσο χρόνο, υπομονή και συνέπεια. Δώστε ευκαιρίες στο παιδί (και στον εαυτό σας) και με φροντίδα, ψυχραιμία και κατανόηση, θα φτάσει στο σημείο που θα τολμά να αποδέχεται την ευθύνη της κάθε του πράξης.