Αν το έφηβο παιδί σου είναι σκυθρωπό και ευερέθιστο μπορεί να σκέφτεσαι ότι πρόκειται για κλασική συμπεριφορά εφήβου και έτσι να το αγνοείς καθώς θεωρείς ότι απλά θα του περάσει. Ωστόσο, κάποιες φορές οι συμπεριφορές των εφήβων μπορεί να υποδηλώνουν πιο σοβαρές καταστάσεις τις οποίες περνάει το παιδί.
Για να αναγνωρίσεις αν το παιδί σου βιώνει ένα ζήτημα ψυχικής υγείας, είναι σημαντικό να μάθεις να εντοπίζεις τα red flags που φανερώνουν ότι μια εφηβική συμπεριφορά είναι πιο σοβαρή από ό,τι ενδεχομένως νομίζεις.
Διαβάστε επίσης: Τι χρειάζεται ο έφηβος για να ανεξαρτητοποιηθεί;
Συμπεριφορά Εφήβου: Τα red flags
Η αναγνώριση των red flags στη συμπεριφορά του έφηβου παιδιού σου μπορεί να αποτελεί πρόκληση. Είναι λογικό ένας έφηβος να είναι λίγο πιο συναισθηματικός, πιο σκυθρωπός, να αναζητά προσωπικό χρόνο και χώρο. Ωστόσο, δεν είναι φυσιολογικό οι συμπεριφορές αυτές να είναι επίμονες και να μπαίνουν εμπόδιο στην απόδοσή του στο σχολείο ή στις υποχρεώσεις του στο σπίτι.
Όταν εξετάζεις τα πιθανά red flags να έχεις κατά νου ότι αναζητάς μια αλλαγή στη συμπεριφορά, τα συναισθήματα, την εμφάνιση και την κατάσταση του παιδιού που διαρκεί περισσότερο από δύο εβδομάδες, συμβαίνει σχεδόν κάθε μέρα, συμβαίνει κατά τη διάρκεια διαφορετικών δραστηριοτήτων και επηρεάζει αρνητικά τη λειτουργία του παιδιού και της οικογένειας. Εάν παρατηρήσεις κάποιο από αυτά τα μοτίβα, τότε είναι καιρός να εξετάσεις το ενδεχόμενο να ζητήσεις βοήθεια από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.
- Αυξημένη κόπωση: Εάν ο έφηβος παρουσιάζει επίμονη κούραση που δεν ανακουφίζεται με την ανάπαυση, αυτό μπορεί να είναι σημάδι ενός υποκείμενου προβλήματος ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη ή το άγχος.
- Διαταραχές στον ύπνο: Όταν ο έφηβος δυσκολεύεται να κοιμηθεί, ξυπνάει τη νύχτα ή εμφανίζει αναστροφή ημέρας-νύχτας, είναι δηλαδή ξύπνιος κατά τη διάρκεια της νύχτας και κοιμάται κατά τη διάρκεια της ημέρας, αυτό αποτελεί πιθανό red flag καθώς οι αγχώδεις διαταραχές σχετίζονται με διαταραχές του ύπνου.
- Υπερβολική ανησυχία: Εάν το παιδί βιώνει άγχος και κρίσεις πανικού ή δεν μπορεί να χαλαρώσει, αυτό είναι ενδεχόμενο σημάδι αγχώδους διαταραχής που πρέπει να αντιμετωπιστεί.
- Επίμονη θλίψη: Η ευερεθιστότητα, η απελπισία, η απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που προηγουμένως απολάμβανε και οι σημαντικές αλλαγές στην όρεξη ή στις συνήθειες του ύπνου είναι πιθανά συμπτώματα κατάθλιψης που δεν πρέπει να αγνοηθούν.
- Αλλαγές στην όρεξη: Σημαντική απώλεια ή αύξηση βάρους, καθώς και αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, μπορεί να σηματοδοτούν συναισθηματική δυσφορία και να σχετίζονται με κατάθλιψη, άγχος ή πρωτογενή διατροφική διαταραχή.
- Ακραίες διακυμάνσεις της διάθεσης: Οι γρήγορες και έντονες εναλλαγές στη διάθεση χωρίς προφανή λόγο, μπορεί να είναι σημάδι διαταραχής.
- Απόσυρση από τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις: Η αποφυγή των φίλων, της οικογένειας και των κοινωνικών δραστηριοτήτων μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα κατάθλιψης ή κοινωνικού άγχους.
- Δυσκολία στην προσοχή: Οι δυσκολίες προσοχής μπορεί να παρουσιαστούν ως δυσκολίες με τις σχολικές εργασίες, αναβλητικότητα, ημιτελείς εργασίες, ακραία ακαταστασία και συνεχής απώλεια πραγμάτων. Αυτές οι δυσκολίες προσοχής μπορεί να είναι σημάδι ΔΕΠΥ, αλλά η κατάθλιψη, οι αγχώδεις διαταραχές και η μετατραυματική διαταραχή μπορούν επίσης να παρουσιάσουν δυσκολίες προσοχής.
- Ξαφνική μείωση των σχολικών επιδόσεων: Η αισθητή πτώση των βαθμών ή η ξαφνική έλλειψη ενδιαφέροντος για τις σχολικές εργασίες μπορεί να υποδηλώνει ότι ο έφηβος παλεύει ψυχολογικά.
- Υπερβολικός χρόνος στο κινητό: Η υπερβολική ενασχόληση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις ηλεκτρονικές συσκευές, ειδικά όταν αντικαθιστά τις προσωπικές αλληλεπιδράσεις, μπορεί να είναι σημάδι υποκείμενων προβλημάτων, όπως άγχος, κατάθλιψη ή εθισμός στο διαδίκτυο.
- Αλλαγές στην εμφάνιση: Το να κάνουν ντους λιγότερο συχνά, να αλλάζουν στυλ ένδυσης, να φορούν το ίδιο ρούχο ξανά και ξανά, να αρνούνται να βουρτσίσουν ή να φτιάξουν τα μαλλιά τους, να φορούν μακριά μανίκια ή βαριά μπλουζάκια ακόμα και σε ζεστό καιρό και άλλες παρόμοιες συμπεριφορές μπορεί επίσης να είναι σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά και πρέπει να διερευνηθεί.
Πως να βοηθήσεις τον έφηβο
Αν παρατηρήσεις αυτά τα red flags ξεκίνα μιλώντας του για την ψυχική του υγεία με τρόπο που να μην τον κάνει να νιώθει ότι τον κρίνουν. Είναι πολύ χρήσιμο να δώσεις στο παιδί σου χώρο να μιλήσει και να επικυρώσεις τα συναισθήματά του, ακόμη κι αν δεν τα καταλαβαίνεις πλήρως. Αφιέρωσε μερικά λεπτά για να προσπαθήσεις να κατανοήσεις την οπτική του γωνία. Άκουσέ το χωρίς να το κρίνεις και προσπάθησε να αποφύγεις να δώσεις συμβουλές ή να το διορθώσεις. Είναι σημαντικό για τα παιδιά να πιστέψουν ότι με τη δική μας υποστήριξη μπορούν τα ίδια να αρχίσουν να λύνουν προβλήματα.
Αν όλες αυτές οι περίεργες συμπεριφορές επιμένουν και σε αγχώνουν μπορείς πάντοντε να απευθυνθείς σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας.