Αν σε προβληματίζει το γιατί το κατά τα άλλα ήρεμο παιδί σου, γίνεται έξαλλο όταν παίζει και ορισμένες φορές αφού παίξει βιντεοπαιχνίδια, υπάρχει εξήγηση. Τα βιντεοπαιχνίδια «μιμούνται» τα είδη των αισθητηριακών επιθέσεων που οι άνθρωποι είναι προγραμματισμένοι να συσχετίζουν με τον κίνδυνο. Όταν ο εγκέφαλος αισθάνεται τον κίνδυνο, οι πρωτόγονοι μηχανισμοί επιβίωσης τίθενται σε λειτουργία για να παρέχουν προστασία. Αυτή η απόκριση είναι άμεση και ασυνείδητη. Εν τω μεταξύ, η απειλή δεν χρειάζεται να είναι πραγματική. Χρειάζεται μόνο ο αντιληπτός κίνδυνος για να αντιδράσει ο εγκέφαλος και το σώμα.
Όταν ενεργοποιείται αυτό το ένστικτο, το νευρικό μας σύστημα και οι ορμόνες επηρεάζουν την διέγερση. Μεταβαίνουμε αμέσως σε μια κατάσταση υπερδιέγερσης, την λεγόμενη απόκριση πάλης ή φυγής. Αυτά τα συναισθήματα μπορεί να είναι δύσκολο να ξεπεραστούν ακόμη και μετά το τέλος του προκλητικού περιστατικού και την εξαφάνιση της απειλής, πραγματικής ή αντιληπτής.
Διαβάστε επίσης: Παιδιά: Τα βιντεοπαιχνίδια απειλούν και την ακοή τους, λένε οι γιατροί
Αυτή η ταχεία απόκριση στο στρες, εφόσον είναι ήπια, μας βοηθά και μας προστατεύει. Αλλά, οι επανειλημμένες αντιδράσεις «μάχης ή φυγής» και μάλιστα χωρίς να υπάρχει απειλή, μάλλον δεν είναι ωφέλιμες. Όταν προκύπτουν πολύ συχνά ή πολύ έντονα, ο εγκέφαλος και το σώμα δυσκολεύονται να ρυθμιστούν ξανά σε μια ήρεμη κατάσταση, οδηγώντας δυνητικά σε μια κατάσταση χρόνιου στρες.
Ο στρεσαρισμένος εγκέφαλος των παιδιών
Το χρόνιο στρες δημιουργείται όταν υπάρχει μια «αναντιστοιχία» μεταξύ των αντιδράσεων μάχης ή φυγής και της ενεργειακής δαπάνης, όπως συμβαίνει στον χρόνο οθόνης. Η συσσώρευση ενέργειας προορίζεται να απελευθερωθεί σωματικά για να επιτρέψει στο νευρικό σύστημα να επαναρυθμιστεί. Ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι ο χρόνος οθόνης προκαλεί αντιδράσεις στρες ακόμη και σε παιδιά που ασκούνται τακτικά.
Μόλις ξεκινήσει το στρες, η ροή του αίματος κατευθύνεται μακριά από το υψηλότερο μέρος του εγκεφάλου (τον μετωπιαίο λοβό) προς τις βαθύτερες περιοχές που είναι απαραίτητες για την επιβίωση, προκαλώντας «έκπτωση» στη λειτουργία. Στα παιδιά, των οποίων το νευρικό σύστημα αναπτύσσεται ακόμη, όλη αυτή η διαδικασία συμβαίνει πολύ πιο γρήγορα από ό,τι συμβαίνει στους ενήλικες.
Επειδή το χρόνιο στρες «βραχυκυκλώνει» τον μετωπιαίο λοβό, ένα υπερδιεγερμένο και διανοητικά εξαντλημένο παιδί θα έχει πρόβλημα στην προσοχή, στη διαχείριση των συναισθημάτων, στην καταστολή των παρορμήσεων, στην ανοχή της απογοήτευσης, στην δημιουργικότητα και στην εκτέλεση εργασιών. Όλα αυτά επιδεινώνονται από τον παρατεταμένο χρόνο οθόνης που διαταράσσει το ρολόι του σώματος και εμποδίζει τον βαθύ ύπνο. Στην πραγματικότητα, οι επιπτώσεις στον ύπνο και μόνο μπορούν να εξηγήσουν πολλά από τα ζητήματα διάθεσης και συμπεριφοράς που σχετίζονται με τις οθόνες.
Όρια και καθοδήγηση
Δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένουμε ότι ο εγκέφαλος των παιδιών θα προσαρμοστεί σε μια έντονη και τεχνητή διέγερση. Επίσης, δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένει κανείς από ένα παιδί με αναπτυσσόμενο μετωπιαίο λοβό να ελέγχει τον χρόνο του στην οθόνη ή το πώς συμπεριφέρεται μετά καθώς και να κάνει σωστή χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Ο πολύς χρόνος οθόνης υπερδιεγείρει το νευρικό σύστημα και αυτό έχει επιπτώσεις. Κι ενώ ο κόσμος αλλάζει, το πώς ανταποκρίνεται ο εγκέφαλος στο στρες και τι χρειάζεται για να ευδοκιμήσει, δεν αλλάζει. Επομένως, χρειάζονται όρια και σωστή καθοδήγηση στα παιδιά μας.
