Διεθνής Ημέρα κατά της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού

Μην περιμένετε το παιδί σας να αρχίσει να χρησιμοποιεί τα social media για να το προειδοποιήσετε για τους κινδύνους που μπορεί να συναντήσει. Με την πάροδο των ετών όλο και περισσότερα παιχνίδια και εφαρμογές προσφέρουν τη δυνατότητα για επικοινωνία μεταξύ των χρηστών σε πραγματικό χρόνο, ενώ δυστυχώς πάντα υπάρχει το ενδεχόμενο το παιδί σας να αποκτήσει διαδικτυακή δραστηριότητα χωρίς να το γνωρίζετε.

Εξηγήστε του ότι το διαδίκτυο είναι κομμάτι του πραγματικού κόσμου και πως οτιδήποτε λέμε και κάνουμε online έχει πραγματικές συνέπειες. Έτσι, όταν συμπεριφερόμαστε άσχημα σε κάποιον κατά την ηλεκτρονική μας επικοινωνία, ακόμη και αν δεν τον έχουμε γνωρίσει από κοντά, οι πράξεις μας εξακολουθούν να αποτελούν bullying.

Ο καλύτερος τρόπος να είστε σίγουροι ότι θα μπορέσετε να βοηθήσετε το παιδί σας αν ποτέ παρουσιαστεί η ανάγκη, είναι να το κάνετε να νιώσει ότι θα είστε πάντα πρόθυμοι να το στηρίξετε χωρίς να το κρίνετε και ότι αντιλαμβάνεστε τη σημασία που έχει το να μπορεί να επικοινωνεί με τους φίλους του. Αν ξέρει ότι δεν πρόκειται να λειτουργήσετε τιμωρητικά απέναντί του, είναι πολύ πιο πιθανό να απευθυνθεί σε εσάς αν συμβεί κάτι. Ωστόσο, εξηγήστε του αντίστοιχα ότι αν είναι εκείνο που θα κάνει το bullying, θα υπάρξουν συνέπειες.

Οι κανόνες ασφαλείας δεν είναι απαραίτητοι μόνο στον πραγματικό κόσμο. Αντί να προσπαθείτε να εμποδίζετε την επαφή του παιδιού σας με τα social media, μία στάση που πιθανώς θα τα ωθήσει στο να τα χρησιμοποιήσουν κρυφά από εσάς, θέστε σαφείς και αυστηρούς όρους.

Τα παιδιά είναι παρορμητικά και η αυτοεκτίμησή τους συνδέεται σε πολύ μεγάλο βαθμό με τη γνώμη των άλλων για αυτά. Έτσι, πολλές φορές, κάνουν παράτολμα πράγματα και μοιράζονται πολύ προσωπικές πληροφορίες για να τραβήξουν την προσοχή που επιθυμούν ή για να μην διακινδυνεύσουν μία σχέση. Εξηγήστε του ότι δεν πρέπει ποτέ να δίνει στους φίλους του πρόσβαση στους κωδικούς του, ότι οι άγνωστοι με τους οποίους μπορεί να μιλήσει στο internet δεν είναι πάντα αυτοί που λένε ότι είναι και οριοθετήστε τι είδους πράγματα μπορεί να αναρτά στα προφίλ του.

Πριν μιλήσετε μαζί του, σκεφτείτε πόσες ώρες την ημέρα πιστεύετε ότι θα πρέπει να έχει πρόσβαση στα social media και αν θα το αφήνετε να έχει τον υπολογιστή ή το smartphone στο δωμάτιό του το βράδυ. Έτσι θα είστε προετοιμασμένοι για τις τυχόν ερωτήσεις του και δεν θα πάρετε βεβιασμένες αποφάσεις.

Μην το αφήνετε μόνο του

Ως γονείς έχουμε ευθύνη να γνωρίζουμε τη διαδικτυακή ζωή των παιδιών μας, προκειμένου να είμαστε σε θέση να τα προστατέψουμε. Όσο δύσκολο κι αν είναι, λοιπόν, πρέπει να βρούμε τρόπο να λειτουργήσουμε έτσι ώστε να διατηρούμε τον έλεγχο της κατάστασης χωρίς να εκμηδενίζουμε την ανεξαρτησία των παιδιών, την οποία έχουν όλο και μεγαλύτερη ανάγκη όσο μεγαλώνουν.

Ξεκινήστε με ένα αίτημα φιλίας στο προφίλ του παιδιού σας, ώστε να έχετε εικόνα του τι αναρτά στον τοίχο του. Αν κάποια στιγμή θεωρήσετε ότι λειτουργεί ανάρμοστα, συζητήστε μαζί του ήρεμα και με επιχειρήματα. Ζητήστε του τους κωδικούς πρόσβασής του και υποσχεθείτε ότι δεν θα τους χρησιμοποιήσετε παρά μόνο αν παραστεί πραγματική ανάγκη – και δώστε του συγκεκριμένα παραδείγματα ως προς το τι σημαίνει αυτό.

Το σημαντικότερο είναι το παιδί να ξέρει ότι αν κάτι του φαίνεται περίεργο ή ανησυχητικό μπορεί πάντα να ζητήσει τη γνώμη σας. Προκειμένου αυτό να είναι εφικτό απαιτούνται από εσάς δύο πράγματα: Αφ’ ενός μία ψύχραιμη και προσηνής στάση απέναντί του και αφ’ ετέρου μια προσπάθεια να ακολουθείτε τις τεχνολογικές εξελίξεις ώστε να είστε όντως σε θέση να το βοηθήσετε.

#1 Απροθυμία να πάει στο σχολείο 

Με τα μικρότερα παιδιά, προσέξτε για επαναλαμβανόμενες δικαιολογίες για να μείνουν σπίτι, όπως πόνους και αδιαθεσία ή συχνές κλήσεις από τη δασκάλα του που ζητά να τα παραλάβετε νωρίτερα. Με τα μεγαλύτερα παιδιά και τους εφήβους, κρατήστε συχνή επικοινωνία με τους δασκάλους για να βεβαιωθείτε ότι παρακολουθούν κανονικά τα μαθήματά τους, καθώς αυτή η ηλικιακή ομάδα είναι πιο πιθανό να αποφύγει εντελώς το σχολείο. «Έχετε τις κεραίες σας ανοιχτές» για σημάδια bullying κυρίως τις Δευτέρες, καθώς αυτή είναι η πιο συνηθισμένη μέρα που θα ήθελαν να αποφύγουν το σχολείο.

#2 Συχνοί πονοκέφαλοι και στομαχόπονοι

Οι πονοκέφαλοι και οι στομαχόπονοι είναι κοινές σωματικές εκδηλώσεις του στρες και του άγχους που σχετίζεται με το bullying. Εάν το παιδί σας παραπονιέται για αυτά τα συμπτώματα τακτικά, μιλήστε του ανοιχτά. Δοκιμάστε λόγου χάρη να του πείτε κάτι όπως «Φαίνεται να νιώθεις πολύ άρρωστος τον τελευταίο καιρό. Θες να μου πεις περισσότερα για αυτό;». Το να κάνετε ερωτήσεις ανοιχτού τύπου δημιουργεί έναν χώρο χωρίς σύγκρουση όπου μπορείτε να συζητήσετε τη ρίζα του προβλήματος.

#3 Αλλαγή στις φιλίες

Η απώλεια φίλων ή οι αλλαγές στις φιλίες θα μπορούσαν να είναι ενδείξεις bullying, ειδικά σε κορίτσια μεγαλύτερης ηλικίας και σε έφηβες. Ομοίως, η απροθυμία να κάνουν παρέα με συνομηλίκους τους θα μπορούσε να σημαίνει ότι ο εκφοβισμός λαμβάνει χώρα σε μια παρέα φίλων. Κρατείστε «ανοιχτό δίαυλο» επικοινωνίας με τους γονείς των φίλων των παιδιών σας, ώστε να έχετε το νου σας – για παράδειγμα – αν η κόρη σας δεν προσκληθεί σε ένα πάρτι γενεθλίων.

#4 Κακός ύπνος

Εάν ένα παιδί φαίνεται πιο κουρασμένο το πρωί ή απλώς πιο νωχελικό από ό,τι συνήθως, αυτά θα μπορούσαν να είναι ενδείξεις ότι δυσκολεύεται να κοιμηθεί τη νύχτα. Η εξάντληση θα μπορούσε να εκδηλωθεί και με άλλους τρόπους: Η αδυναμία εστίασης ή διατήρησης της σωστής υγιεινής μπορεί να υποδεικνύει οτιδήποτε, από προβλήματα ύπνου μέχρι bullying και κατάθλιψη.

#5 Έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις

Εάν ένα παιδί ή ένας έφηβος έχει έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις σε συζητήσεις σχετικά με το σχολείο ή τις κοινωνικές δραστηριότητες, θα μπορούσε να είναι μια ένδειξη ότι έχει άγχος γύρω από αυτά τα γεγονότα. Στα μικρότερα παιδιά, αυτό τείνει να επικεντρώνεται σε συζητήσεις γύρω από το σχολείο, ενώ στο γυμνάσιο τα παιδιά πιο συναισθηματικά τα βράδια της Παρασκευής και του Σαββάτου.

#6 Εμμονή ή απόσυρση από συσκευές

Εάν ο εκφοβισμός ενός παιδιού λαμβάνει χώρα στο διαδίκτυο, μπορεί να παρατηρήσετε ένα από τα δύο πράγματα: την υπερβολική προσκόλληση σε ηλεκτρονικές συσκευές ή την πλήρη απόσυρση από αυτές. Πριν επιτρέψετε στο παιδί σας να δημιουργήσει λογαριασμούς στα social media, θεσπίστε κανόνες και κατευθυντήριες γραμμές για τη διαδικτυακή δέσμευση. Εάν υποψιάζεστε ότι δέχεται bullying στο διαδίκτυο, μην του αφαιρέσετε την πρόσβαση στο laptop ή το κινητό – αντίθετα βοηθήστε το να επιλύσει το πρόβλημα.

#7 Φυσικά σημάδια κακοποίησης

Ανεξήγητα σκισμένα, κατεστραμμένα ή κλεμμένα ρούχα και αντικείμενα, μαζί με γρατζουνιές ή μώλωπες, αποτελούν σήμα κατατεθέν του εκφοβισμού. Εάν ρωτήσετε το παιδί σας για αυτά, ίσως να μην μπορεί ή να μην θέλει να τα εξηγήσει. Και πάλι, κάντε ερωτήσεις ανοιχτού τύπου: «Τι συνέβη σήμερα στο διάλειμμα;». «Πώς ένιωσες όταν συνέβη αυτό;».

#8 Θυματοποίηση

Το παιδί σας έχει αρχίσει να περπατά με το κεφάλι κάτω και δεν είναι πρόθυμο να συζητήσει ή να διατυπώσει τη γνώμη του; Αυτά ίσως είναι ενδείξεις ότι έχει υιοθετήσει την ψυχολογία του θύματος. Τα παιδιά αυτά τείνουν με τον χρόνο να είναι πιο επιρρεπή στον εκφοβισμό. Σκεφτείτε να εγγράψετε το παιδί σας σε μια δραστηριότητα που δεν έχει ανταγωνισμό με άλλους παίκτες. Με αυτό τον τρόπο, το παιδί θα είναι σε θέση να οικοδομήσει αυτοπεποίθηση χωρίς την πίεση του να πρέπει να είναι αρεστό σε συμπαίκτες.

#9 Δεν θέλει να αλληλεπιδράσει με την οικογένεια

«Αν ένα παιδί δεν είναι τόσο ομιλητικό όσο συνήθως ή πηγαίνει κατευθείαν στο δωμάτιό του μετά το σχολείο, θα μπορούσε να είναι ένδειξη ότι υφίσταται εκφοβισμό. Το bullying ενάντια στα αδέρφια του θα μπορούσε επίσης να είναι σημάδι παρατεταμένου εκφοβισμού, καθώς σε ορισμένες περιπτώσεις, τα θύματα εκφοβισμού μετατρέπονται από θύματα σε θύτες.