Ανθεκτικότητα σημαίνει να μπορείς να ξεπερνάς τις αντιξοότητες και να βιώνεις τις δυσμενείς καταστάσεις από μια θετική σκοπιά. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά σημαντικό χαρακτηριστικό που μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να καλλιεργήσουν από νωρίς. Ένας από τους πιο απλούς και δημιουργικούς τρόπους για να το κάνουμε είναι μέσω της αφήγησης.
Η αφήγηση συνδέει μικρούς και μεγάλους με διαφορετικούς χαρακτήρες και μας βοηθά να επεξεργαστούμε σύνθετες έννοιες, συμπεριλαμβανομένης της ανθεκτικότητας. Μια σχετικά πρόσφατη ανασκόπηση (The Impact of Storytelling on Building Resilience in Children: A Systematic Review), παρέχει μια ολοκληρωμένη εικόνα των διαφόρων μορφών και του αντίκτυπου της αφήγησης στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας στα παιδιά, συνδυάζοντας ευρήματα από 11 μελέτες που δημοσιεύθηκαν μεταξύ 2012 και 2022.
Οι ιστορίες γενναιότητας, επιμονής και ελπίδας μπορούν να εμπνεύσουν και να καλλιεργήσουν δυνάμεις στα παιδιά. Διεγείρουν τη φαντασία τους, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να προσαρμοστούν και να ανακαλύψουν νέους τρόπους για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες. Τα ενθαρρύνουν να βιώσουν διαφορετικές προοπτικές και συναισθήματα και αποτελούν ευκαιρία για συζητήσεις και προβληματισμό σχετικά με τις αλληλεπιδράσεις των χαρακτήρων. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύεται η ενσυναίσθηση και η κοινωνική νοημοσύνη, στοιχεία που επιτρέπουν την ανάπτυξη ενός υποστηρικτικού κοινωνικού δικτύου.
Διαβάστε επίσης: Έτσι θα νικήσετε το άγχος των Χριστουγέννων
Οι αφηγήσεις χρησιμεύουν ως γέφυρα για να εξερευνήσουν τα παιδιά και να μοιραστούν τις σκέψεις τους, να επεξεργαστούν τα συναισθήματά τους και να βρουν νόημα σε δυσάρεστες καταστάσεις. Τι συνεπάγεται όμως στην πραγματικότητα αυτή η προσέγγιση; Ακολουθούν οι στρατηγικές που μπορείτε να δοκιμάσετε με τα παιδιά σας, βήμα προς βήμα.
Βήμα 1ο: Αφήγηση διαφορετικών, κατάλληλων για την ηλικία των παιδιών ιστοριών
Μια ποικιλία ιστοριών που αντικατοπτρίζουν διαφορετικούς πολιτισμούς, εμπειρίες και συναισθήματα, εκθέτουν τα παιδιά σε ποικίλες οπτικές γωνίες. Έτσι, μπορούν να αναπτύξουν ενσυναίσθηση, να διευρύνουν την κατανόησή τους για τον κόσμο και να βρουν ομοιότητες μεταξύ των δικών τους προκλήσεων και εκείνων στις ιστορίες. Για παράδειγμα, το κινέζικο παραμύθι της Μουλάν ακολουθεί το ταξίδι της πρωταγωνίστριας καθώς παίρνει τη θέση του πατέρα της στον στρατό. Η Μουλάν είναι ένα πρότυπο, παράδειγμα θάρρους, επιμονής, ελπίδας και δημιουργικότητας ενώ η ιστορία εμβαθύνει σε θέματα πατριαρχίας και ρόλων των φύλων.
Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας (3-5 ετών) θα επωφεληθούν από ιστορίες με απλούστερη πλοκή και χαρακτήρες που επιτρέπουν την διαδραστική αφήγηση. Που επιτρέπουν δηλαδή στα παιδιά να κάνουν ερωτήσεις, να προβλέπουν τι θα συμβεί στη συνέχεια κτλ., βελτιώνοντας τις γνωστικές τους δεξιότητες και ενισχύοντας τη δημιουργικότητά τους.
Τα παιδιά στις πρώτες τάξεις του δημοτικού (6-8 ετών) μπορούν να διαχειριστούν πιο σύνθετες ιστορίες που περιλαμβάνουν συγγενείς χαρακτήρες, επιτρέποντάς τους να εξερευνήσουν προκλήσεις και να αναπτύξουν ενσυναίσθηση, κοινωνική νοημοσύνη και δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων.
Στη μέση παιδική ηλικία (9-12 ετών), τα παιδιά θα μπορούσαν να εξερευνήσουν πιο αφηρημένες έννοιες και ηθικά διλήμματα που ενθαρρύνουν την κριτική σκέψη. Η ικανότητα να μπαίνουν στη θέση των χαρακτήρων και να κατανοούν τις μεταφορές διευκολύνει τον εντοπισμό ζητημάτων και βοηθά τα παιδιά να εξερευνήσουν τις δικές τους προκλήσεις με λιγότερο άμεσο και συγκρουσιακό τρόπο. 
Βήμα 2ο: Δημιουργία ενός ασφαλούς χώρου για τα παιδιά
Δημιουργήστε ένα περιβάλλον φροντίδας όπου τα παιδιά αισθάνονται άνετα να μοιράζονται τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους όταν συζητούν τις ιστορίες ή μοιράζονται τις δικές τους εμπειρίες. Ενθαρρύνετε τον ανοιχτό διάλογο και την ενεργητική ακρόαση για να επικυρώσετε τις εμπειρίες τους και να ενισχύσετε την εμπιστοσύνη.
Βήμα 3ο: Συμμετέχετε σε στοχαστικές συζητήσεις
Κατά τη διάρκεια ή ακόμα και μετά τις αναγνώσεις, διευκολύνετε τις συζητήσεις που ενθαρρύνουν τα παιδιά να αναλογιστούν τα διδάγματα που πήραν, να εντοπίσουν στρατηγικές για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους σε έναν, όπως είπαμε, ασφαλή και υποστηρικτικό χώρο. Αυτό θα μπορούσε επίσης να είναι μια ευκαιρία για τα παιδιά να μοιραστούν τις δικές τους ιστορίες. Είτε μέσω της ζωγραφικής, της γραφής ή της λεκτικής έκφρασης, αυτή η διαδικασία τους επιτρέπει να αναλογιστούν τις εμπειρίες τους και να διατυπώσουν τα συναισθήματά τους.
