Κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις. Έτσι και τα social media. Οι έρευνες δείχνουν, ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να επηρεάσουν θετικά και αρνητικά τα παιδιά και τους εφήβους, με σημαντικούς κινδύνους για τους νέους χρήστες. Ωστόσο, δεν μπορούμε να παίζουμε κορώνα – γράμματα με την ασφάλεια των παιδιών μας!

Η απειλή του εθισμού στα social media και οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των παιδιών αποτελούν παγκόσμια ανησυχία. Μάλιστα, πρόσφατα εγκρίθηκε από το κοινοβούλιο της Αυστραλίας η απαγόρευση στα άτομα κάτω τον 16 ετών να έχουν λογαριασμό σε ορισμένες πλατφόρμες.

Τώρα, γίνονται συζητήσεις για αυστηρούς περιορισμούς για τους κάτω των 15 και στην Ελλάδα. Τα εν λόγω μέτρα έχουν σχεδιαστεί για να μειώσουν τις επιπτώσεις που σχετίζονται με την υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως η στέρηση ύπνου, το άγχος και η κατάθλιψη.

Επιπλέον, ο υπουργός Παιδείας κάνει λόγο για εισαγωγή εκπαιδευτικών προγραμμάτων στα σχολεία σχετικά με την ασφαλή και υπεύθυνη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, καθώς και για δημιουργία εφαρμογής για τον έλεγχο της πρόσβασής τους.

Τα υπέρ και τα κατά των social media

Όταν τα χρησιμοποιούμε σωστά και με μέτρο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν θετικές επιδράσεις:

  • Βελτιωμένη επικοινωνία και συνδεσιμότητα: Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να βελτιώσουν τις επικοινωνιακές δεξιότητες και να ενισχύσουν την κοινωνική συνδεσιμότητα βοηθώντας τους νέους να παραμείνουν συνδεδεμένοι με τους φίλους και την οικογένειά τους, να διατηρήσουν σχέσεις μαζί τους και να δημιουργήσουν νέες, κάτι που μπορεί να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο για όσους αισθάνονται απομονωμένοι.
  • Κοινωνική υποστήριξη: Μπορεί να παρέχει μια πλατφόρμα για κοινωνική υποστήριξη, ειδικά για όσους αισθάνονται απομονωμένοι.
  • Τεχνικές ικανότητες: Τα κοινωνικά δίκτυα βελτιώνουν τον ψηφιακό γραμματισμό και την ψηφιακή παιδεία των παιδιών και των εφήβων, τα οποία είναι όλο και πιο σημαντικά στον σημερινό κόσμο. Προωθούν τις δεξιότητες δημιουργίας περιεχομένου και ενισχύουν την επίλυση προβλημάτων, την κριτική σκέψη και τη συνεργασία.

Από την άλλη πλευρά, η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ενέχει και κινδύνους:

  • Θέματα ψυχικής υγείας: Η υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συνδέεται με άγχος, κατάθλιψη και διαταραχές ύπνου.  Η συνεχής σύγκριση με τους συνομηλίκους και η έκθεση σε εξιδανικευμένες εικόνες μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την αυτοεκτίμηση και την εικόνα του σώματος.
  • Διαδικτυακός εκφοβισμός: Υπάρχει σημαντικός κίνδυνος διαδικτυακού εκφοβισμού, ο οποίος μπορεί να έχει σοβαρές συναισθηματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις, και να οδηγήσει σε σοβαρή συναισθηματική και ψυχολογική δυσφορία.
  • Ανησυχίες για το απόρρητο και την ασφάλεια: Τα παιδιά και οι έφηβοι μπορεί να μην κατανοούν πλήρως τα ζητήματα απορρήτου, γεγονός που τους καθιστά ευάλωτους σε διαδικτυακούς θηρευτές και παραβιάσεις δεδομένων.
  • Έκθεση σε ακατάλληλο περιεχόμενο: Η έκθεση σε ακατάλληλο περιεχόμενο μπορεί να προκαλέσει ψυχικά προβλήματα, όπως άγχος και κατάθλιψη, επηρεάζοντας αρνητικά τη συμπεριφορά και την ανάπτυξη των παιδιών. Μπορεί να τα απευαισθητοποιήσει σε επικίνδυνες συμπεριφορές και να διαμορφώσει ανθυγιεινές στάσεις για τις σχέσεις και τη σεξουαλικότητα. Παράλληλα, αυξάνει τον κίνδυνο διαδικτυακού εκφοβισμού και παραβιάσεων του απορρήτου.

Γιατί πρέπει να παρέμβουμε

Μελέτες συμπεριφοράς έχουν δείξει, ότι η δομημένη και περιορισμένη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στην ψυχική υγεία και στη βελτίωση της συνολικής ευημερίας.

Η εφαρμογή χρονικών ορίων στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι μια αποτελεσματική στρατηγική για την πρόληψη της υπερβολικής έκθεσης. Εξίσου καθοριστική είναι και η γονική επίβλεψη. Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς ή οι κηδεμόνες να παρακολουθούν και να καθοδηγούν τις διαδικτυακές δραστηριότητες των παιδιών τους.

Ιρίνα Ποπόβα

Ψυχολόγος (B.Sc.) – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας (M.Sc.) – Ψυχοθεραπεύτρια (M.Sc, ECP)