Το παιδί μου θύμωσε, τι να κάνω;

Κλαίει, φωνάζει, πέφτει στο πάτωμα. Σας θυμίζει τίποτα; Τα ξεσπάσματα θυμού δεν λείπουν σχεδόν από κανένα παιδί. Συμπεριφορές όπως συνεχόμενη γκρίνια, έντονο πείσμα, κλάμα, φωνές, ακόμη και βίαιες εκδηλώσεις όπως κλωτσιές , δαγκώματα, η πέταγμα αντικειμένων, χωρίς να υπάρχει πάντα «λογική» για όλη αυτή την αντίδραση  εξουθενώνουν γονείς και φροντιστές παιδιών προσχολικής και σχολικής ηλικίας, αλλά και τα ίδια τα παιδιά.

Η άρνηση και η μη συμμόρφωση με τις προτροπές των γονιών καθώς και η εντατικοποίηση των παραπάνω δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο την διαχείριση αλλά και την λύση αυτών των επεισοδίων.

Η κλιμάκωση των συναισθημάτων του παιδιού, αν δεν αντιμετωπιστούν κατάλληλα, τόσο συχνότερα θα επαναλαμβάνονται τέτοια επεισόδια, και ακόμη πιο εύκολα θα κορυφώνεται και θα προκύπτουν αυτά τα ξεσπάσματα θυμού.

Γιατί θυμώνει τόσο πολύ;

Οι γονείς νιώθουν σύγχυση πολλές φορές και απόγνωση καθώς βιώνουν αυτό το συναισθηματικό και σωματικό ξέσπασμα του παιδιού τους, χωρίς να κατανοούν γιατί συμβαίνει και πως μπορούν να το σταματήσουν. Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες καθώς και από κλινικές μελέτες, τα συμπεράσματα που προκύπτουν είναι ότι αυτές οι εκρήξεις έχουν ως αιτίες και αφορμές είτε ψυχολογικά είτε σωματικά αίτια.

Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί πεινάει, διψάει, είναι κουρασμένο, εξαντλημένο, αρρωσταίνει, πονάει και ταυτόχρονα είναι θυμωμένο και δεν μπορεί να εκφράσει ή να εξωτερικεύσει το θυμό ή και γενικότερα το συναίσθημα που το κατακλύζει, τότε είναι πολύ πιθανό να προκύψει ένα ξέσπασμα.

Με άλλα λόγια, τα παιδιά που είναι ψυχοσωματικά ή και συναισθηματικά υπερφορτισμένα είτε στιγμιαία είτε για μεγαλύτερο διάστημα και δεν μπορούν να εξωτερικεύσουν ή να επικοινωνήσουν τη δυσφορία τους (π.χ. λεκτικά) αναζητώντας ανακούφιση είναι πολύ πιθανό να την εκδραματίσουν μέσα από ένα τέτοιο ξέσπασμα.

Πώς να αντιμετωπίσω τα ξεσπάσματα

Υπάρχουν όμως τρόποι να αντιμετωπίσουμε αυτά τα ξεσπάσματα και να βοηθήσουμε τα παιδιά μας τόσο την ώρα αυτών των έντονων συναισθημάτων τους αλλά και μετά την “εκτόνωσή” τους ώστε να χτίσουμε μια σχέση εμπιστοσύνης και επικοινωνίας που θα καθιστά αυτές τις εκρήξεις “μη απαραίτητες”. Ας δούμε λοιπόν πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε:

* Αποδεχόμαστε πλήρως τα συναισθήματα του παιδιού. Όσο κι αν σε μας φαίνεται παράλογο η υπερβολικό να κλαίει και να χτυπιέται γιατί το αγαπημένο του ρούχο είναι στα άπλυτα και αρνείται να φορέσει οτιδήποτε άλλο, καθυστερώντας μας για τη δουλειά ….παραμένουμε ψύχραιμοι και ήρεμοι.

* Πλησιάζουμε το παιδί, στο ύψος του, ώστε να διασφαλίσουμε βλεμματική επαφή. Ζητάμε να μας κοιτάξει στα μάτια και να πάρει μία ή περισσότερες ανάσες.

* Απευθυνόμαστε στο συναισθηματικό βίωμα του παιδιού, κι όχι στη λογική του.

* Παραμένουμε δίπλα στο παιδί ήρεμοι, με ήρεμη φωνή και χαλαρές (όχι απότομες, νευρικές) κινήσεις και προσπαθούμε να καταλάβουμε και να συντονιστούμε με τη συναισθηματική του κατάσταση. Δεν πανικοβαλλόμαστε ούτε νιώθουμε ντροπή/ αμηχανία (αν το συμβάν συμβαίνει παρουσία άλλων ή και σε δημόσιο χώρο).

* Αν το παιδί μπορεί να εκφραστεί λεκτικά, το αφήνουμε να μιλήσει για όσο χρειάζεται να μας εξηγήσει τι του συμβαίνει και πως αισθάνεται.

* Αν όχι, του κάνουμε ερωτήσεις (ή του ζητάμε να μας δείξει τι συμβαίνει) που διευκολύνουν την επικοινωνία, μέχρι να μπορέσουμε να συνενοηθούμε και να καταλάβουμε τι θέλει και τι το ενοχλεί.

Αφήστε τα να θυμώσουν

* Επιτρέπουμε στα παιδιά να εκφράσουν ελεύθερα το θυμό τους. Ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα. Στόχος είναι να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά να εκφράζουν το θυμό τους με υγιή και αποτελεσματικό τρόπο και όχι να μη θυμώνουν. Τα παροτρύνουμε να μοιραστούν μαζί μας τα όποια αρνητικά συναισθήματα βιώνουν είτε εκείνη τη στιγμή είτε γενικότερα- ακόμη και για μας- μέσα σε ένα πλαίσιο ασφάλειας και αποδοχής. Τα παροτρύνουμε να προτείνουν λύσεις για αυτό που τους απασχολεί και μαζί καταλήγουμε και αποφασίζουμε για τα επόμενα βήματα επίλυσης της “κρίσης”

* Δεν λέμε σε όλα «ναι» απλά για να τα καθησυχάσουμε και να εκτονωθεί το ξέσπασμα.

*Δεν είμαστε όμως και απόλυτα αρνητικοί σε ό,τι ακούμε ως ζητούμενο μιας και συχνά τα ξεσπάσματα αυτά θυμού είναι αποτέλεσμα της έντονης απογοήτευσης των παιδιών επειδή δεν πραγματοποιήθηκε κάποια επιθυμία τους ή για να αποφύγουν κάποια ανεπιθύμητη ενέργεια ή συνέπεια. Λανθασμένα έμαθαν αυτόν τον τρόπο επικοινωνίας του συναισθήματος τους καθώς αντανακλαστικά με αυτή τη συμπεριφορά κατάφεραν κάποια στιγμή να επιβάλλουν αυτό που ήθελαν.

* Δεν αποφεύγουμε τη δυσφορία τους (και μαζί τη δική μας) με απειλές ή τιμωρητικές μεθόδους αυτό θα εντατικοποιήσει το ξέσπασμα. Προσπαθούμε να αφομοιώσουμε την ένταση των παιδιών και να τα βοηθήσουμε να την εκτονώσουν πιο αποτελεσματικά και με πιο υγιείς τρόπους.

Μετά το πέρας της κρίσης

* Συζητάμε το συμβάν, ρωτάμε και απαντάμε κάνοντας brainstorming μαζί με τα παιδιά πως αλλιώς θα μπορούσαμε όλοι να αντιμετωπίσουμε τη «κρίση» ποιες εναλλακτικές αντιδράσεις θα ήταν αποτελεσματικότερες; Για παράδειγμα λέμε: «Αντί να γκρινιάζεις να κλαις και να χτυπιέσαι πες μου ή δείξε μου τι θέλεις και τι σε ενοχλεί.

* Καταστρώνουμε κατ’ αυτόν το τρόπο και συμφωνούμε εκατέρωθεν σε ένα πλάνο διαχείρισης για την επόμενη φορά που θα προκύψει κάτι αντίστοιχο. Ποιος θα ήταν ιδανικά ο τρόπος να αποφύγουμε αυτή τη συναισθηματική κλιμάκωση και το έντονο ξέσπασμα;

* Ακολουθούμε τα 3 Π της υγιούς επικοινωνίας και θετικής αναπλαισίωσης της συμπεριφοράς των παιδιών προς αποφυγή μελλοντικών ξεσπασμάτων

1. ΠΕΙΤΕ με ήρεμο και απλό τρόπο αυτό που αισθάνεστε και αυτό που προσδοκάτε από τα παιδιά. Θέστε στόχους εφικτούς και διασφαλίστε ότι τα παιδιά τους κατανοούν και μπορούν να ανταποκριθούν.

2. ΠΑΡΑΞΤΕ συναισθηματική θαλπωρή και ασφάλεια. Παράξτε θετικό συναίσθημα και αποδοχή ακόμη και των αρνητικών συναισθημάτων. Παράξτε και εξασφαλίστε ένα υγιές περιβάλλον ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης και εξέλιξης για τα παιδιά.

3.ΠΑΡΑΤΗΡΕΙΣΤΕ πως αισθάνονται και φέρονται τα παιδιά σε συνθήκες έντασης ή αγχους. Μπορεί να αφομοιώνουν ή και να αναπαράγουν το δικό σας άγχος και ανασφάλεια. Προσέξτε πότε και γιατί συμβαίνουν αυτά τα ξεσπάσματα. Να είστε συνεπείς σε αυτό που έχει συμφωνηθεί η οριστεί ως βέλτιστη συμπεριφορά, αντίδραση. Τα παιδιά μιμούνται εμάς και μας έχουν ως πρότυπα συμπεριφοράς.