Ήδη από την ηλικία των 5 ετών περίπου, τα παιδιά διαμορφώνουν κάποιες πεποιθήσεις για το ποια είναι, τι περιμένουν από τους άλλους και πώς λειτουργεί γενικά ο κόσμος. Τα λόγια που λένε στον ίδιο τους τον εαυτό έχουν τη δύναμη να καθορίσουν πολλές από τις αποφάσεις που παίρνουν. Ποια λόγια μπορεί να περιλαμβάνει η αρνητική αυτο-ομιλία που αναπτύσσεται στην παιδική ηλικία; Ας δούμε τι μπορεί να λέει το παιδί μας στον εαυτό του…
Διαβάστε επίσης: Προστατέψτε τα παιδιά από το άγχος: 3 σημαντικά μαθήματα
«Εγώ φταίω»
Όπως υποστήριξε ο διάσημος ψυχολόγος Ζαν Πιαζέ, σύμφωνα με τη θεωρία του για τα τέσσερα στάδια της ανάπτυξης, τα μικρά παιδιά είναι εκ φύσεως εγωκεντρικά και δυσκολεύονται να φανταστούν πώς βιώνουν τα πράγματα οι άλλοι άνθρωποι. Επειδή δεν μπορούν να μπουν στη νοοτροπία κάποιου άλλου, ερμηνεύουν τα πάντα μέσα από τη δική τους οπτική, συχνά νομίζοντας ότι είναι στο επίκεντρο των πραγμάτων. Έτσι, όταν συμβαίνει κάτι κακό, είναι πιο επιρρεπή στο να υποθέσουν ότι είναι εκείνα που φέρουν την ευθύνη. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν ο γονέας είναι υπεύθυνος για το “κακό” γεγονός. Για παράδειγμα, αν οι γονείς χωρίσουν, το παιδί είναι πιθανό να πιστέψει ότι είναι υπεύθυνο.
Επιπλέον, υπάρχει και η ανάγκη του παιδιού να φανταστεί τους γονείς του ως «τέλειους». Θέλουν τα άτομο που… πιλοτάρουν το αεροπλάνο να είναι αξιόπιστα και ικανά. Έτσι, ενδέχεται να ρίξουν την ευθύνη στον εαυτό τους για να προστατεύσουν την καλή εικόνα των γονιών τους.
«Είμαι κακό παιδί»- «Δεν με αγαπούν»
Πώς διαμορφώνεται αυτή η πεποίθηση; Τα λόγια αυτά αφορούν την αυτοεκτίμηση και το αίσθημα ντροπής. Η ντροπή γενικά βλάπτει την αυτοεκτίμηση και τα παιδιά είναι πολύ ευαίσθητα σε τέτοιας φύσεως μηνύματα που τους μεταδίδονται. Για παράδειγμα, αν ένας γονέας πει στο παιδί: «Μονίμως γκρινιάζεις! Τι έχεις επιτέλους», αυτή η φράση μεταδίδει το μήνυμα ότι το παιδί είναι κακό.
«Δεν με συμπαθούν»- «Είμαι μόνος/η»
Όταν υπάρχει συνεχής έλλειψη σύνδεσης με τους γονείς, τα παιδιά μπορεί να το βιώσουν ως απόρριψη. Είτε ο γονέας πρέπει να κάνει δύο δουλειές και επομένως έχει λιγότερο χρόνο και ενέργεια για το παιδί είτε υπάρχουν άλλα θέματα- περιορισμοί, αυτό που μετράει είναι η εμπειρία του παιδιού.
Τα παιδιά συχνά αισθάνονται πως απορρίπτονται επίσης από τους συνομηλίκους τους. Αν αυτή η απόρριψη είναι συνεχής, μπορεί να δημιουργήσει μια τέτοιου είδους αρνητική αυτο-ομιλία.
«Τα συναισθήματα είναι τρομακτικά»
Τα συναισθήματα είναι συχνά πολύ έντονα για τα μικρά παιδιά. Χρειάζονται τους γονείς τους για να τα αντέξουν και να τα διαχειριστούν. Ωστόσο, αν οι ίδιοι οι γονείς έχουν δυσκολίες στην διαχείριση των δικών τους συναισθημάτων και κατ’ επέκταση αυτών του παιδιού, στέλνουν το μήνυμα ότι τα συναισθήματα είναι κάτι κακό.
Επειδή τα μικρά παιδιά τείνουν να υπερεκτιμούν και να βλέπουν τα πράγματα ως άσπρο ή μαύρο, κινδυνεύουν να λένε στον εαυτό τους ότι όλα τα συναισθήματα είναι υπερβολικά και είναι αδύνατο να τα διαχειριστούν.
Αν προσπαθήσουν να καταπνίξουν τα συναισθήματά τους, αυτά θα εκραγούν εκ των πραγμάτων, κάτι που μόνο θα επιβεβαιώσει ότι τα συναισθήματα είναι επικίνδυνα και εκτός ελέγχου.
«Οι ανάγκες μου δεν είναι σημαντικές»
Μερικές φορές, οι γονείς δεν μπορούν να καλύψουν πλήρως τις ανάγκες του παιδιού, ακόμα κι αν αυτό είναι το μόνο πράγμα που θέλουν. Όποιες κι αν είναι οι συνθήκες, αν το παιδί αισθάνεται συχνά ότι οι ανάγκες του δεν ικανοποιούνται, μπορεί να αναπτύξει αρνητικές ιδέες για αυτά που θέλει, τον εαυτό του και τι πρέπει να περιμένει από τους άλλους.
«Πρέπει να είμαι δυνατός/ή»
Το αίσθημα του να είσαι μικρός είναι μία από τις πιο έντονες και αναπόφευκτες εμπειρίες της παιδικής ηλικίας. Το να είσαι μικρός σημαίνει να έχεις λίγη δύναμη, και αυτό αφήνει κάποιες φορές τα παιδιά να αισθάνονται ανήμπορα και τρομαγμένα. Για να αντισταθμίσουν αυτά τα συναισθήματα, τα παιδιά μπορεί να αναπτύξουν αρνητικές αντιλήψεις γύρω από τον έλεγχο και τη δύναμη.
