Η σημερινή ημέρα, 6η Μαρτίου, έχει καθιερωθεί ως Πανελλήνια Ημέρα κατά της Σχολικής Bίας και του Εκφοβισμού («school bullying»).

Ο σχολικός εκφοβισμός και η ενδοσχολική βία αποτελούν φαινόμενα νεανικής παραβατικότητας στο σχολείο. Πρόκειται για ένα είδος bullying, που δεν εμφανίζεται βέβαια μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλο τον κόσμο. Ο σχολικός εκφοβισμός αναφέρεται στη χρήση βίας και στην εκδήλωση επιθετικής συμπεριφοράς μεταξύ μαθητών ή συνομήλικων παιδιών, με στόχο να προκληθεί φόβος, αναστάτωση ή πόνος.

Διαβάστε επίσης: Μελέτη: Το bullying στην παιδική ηλικία φέρνει εγκλήματα στην ενήλικη ζωή;

Εμφανίζεται με τη μορφή του λεκτικού εκφοβισμού (κοροϊδία, διακρίσεις, ντροπιαστικά σχόλια), του κοινωνικού εκφοβισμού (διάδοση φημών, καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, απομόνωση από την ομάδα), του σωματικού εκφοβισμού (χτυπήματα, σπρωξίματα) και στην εποχή μας πολύ περισσότερο και μέσω του ηλεκτρονικού εκφοβισμού (εκβιασμός μέσω διαδικτύου).

Συχνά το παιδί που εκφοβίζει στο σχολείο γίνεται να είναι το ίδιο θύμα bullying σε ένα άλλο περιβάλλον.

Το bullying δεν αναφέρεται σε μια μεμονωμένη ενέργεια. Αντίθετα, είναι μια επιθετική, διαρκής και σκόπιμη συμπεριφορά παρενόχλησης, απειλής, υποταγής και ταπείνωσης ενός ατόμου προς ένα άλλο.

Οι επιθέσεις μπορεί να είναι σωματικές, αλλά και λεκτικές ή ψυχολογικές, ενώ το μεγάλο πρόβλημα με αυτό το είδος βίας είναι ότι το παιδί που την υποφέρει τείνει να την κρύβει. Συνήθως προτιμά να παραμείνει σιωπηλό φοβούμενο τις άμεσες συνέπειες.

Πώς καταλάβουμε ότι το παιδί μας δέχεται bullying

Ένα παιδί που υφίσταται σχολικό εκφοβισμό, μπορεί να εμφανίζει μία ή περισσότερες από τις παρακάτω συμπεριφορές:

  • Θα κλειστεί στον εαυτό του και θα μιλήσει πολύ σπάνια.
  • Θα δυσανασχετεί στο να πάει σχολείο και θα βρίσκει χίλιες δυο προφάσεις για να μην πάει.
  • Μπορεί να επιστρέφει φοβισμένο από το σχολείο.
  • Μπορεί να πέφτει η επίδοσή του στα μαθήματα χωρίς λόγο.
  • Μπορεί, όταν επιστρέφει από το σχολείο, να του λείπουν πράγματα ή να έχουν καταστραφεί.
  • Ενδέχεται σταδιακά να αρχίζει να αποσύρεται από τους φίλους αλλά και τις δραστηριότητες του.
  • Μπορεί να εμφανίζει σημάδια άγχους, ή και εφιάλτες το βράδυ στον ύπνο του.
  • Μπορεί να παρατηρήσετε σημάδια στο σώμα του που δεν γίνεται να εξηγηθούν, όπως μελανιές, γρατζουνιές και άλλα.
  • Ίσως να αντιδρά με θυμό ή υπερβολικά ή να μη λέει τι του συμβαίνει, όταν το ρωτάτε για την καθημερινότητά του στο σχολείο.

Αιτίες σχολικού bullying

Η προσέγγιση του εκφοβισμού δεν μπορεί να γίνει κατανοητή με αιτιώδη ή μονογραμμικό τρόπο, καθώς είναι ένα πολύ σύνθετο φαινόμενο. Μερικές από τις αιτίες αυτού του προβλήματος μπορεί να είναι:

Οικογενειακές

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο «νταής» του σχολείου μπορεί να είναι μάρτυρας προβληματικών σχέσεων στο σπίτι του. Μπορεί ακόμη και να είναι εκείνος που δέχεται την επιθετικότητα από κάποιο μέλος της οικογένειάς του.

Επιπλέον, μια πολύ αυταρχική, όπως επίσης και μια εξαιρετικά ανεκτική ανατροφή, όπου είναι εμφανής η έλλειψη ορίων, θα μπορούσαν να οδηγήσουν εξίσου σε τέτοια φαινόμενα.

Κοινωνικές

Η κοινωνία, ως μέρος του μακροπεριβάλλοντος των οικογενειών «γεννά» αξίες και, ως εκ τούτου, έχει και μέρος της ευθύνης σε αυτό το πρόβλημα.

Κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, τα παιδιά μαθαίνουν πολλά, μιμούμενα τις συμπεριφορές των ενηλίκων γύρω τους.

Σχολικές

Ίσως το σχολικό περιβάλλον να μην πυροδοτεί από μόνο του το bullying, αλλά σίγουρα μπορεί να λειτουργήσει αρνητικά «διευκολύνοντας» ή «διαιωνίζοντάς» το.

Τι εννοούμε με αυτό; H έλλειψη συνεπειών για μια παραβατική συμπεριφορά ή η γενικότερη απουσία κανόνων στο σχολείο είναι δυνατόν να δώσει στα παιδιά την εντύπωση ότι δε θα συμβεί και κάτι φοβερό εάν συμπεριφέρονται έτσι, άρα είναι πολύ πιο πιθανό να επαναλάβουν αυτή τους τη συμπεριφορά.

Πώς να παρέμβουμε ως γονείς

Μερικές από τις συστάσεις για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας και του εκφοβισμού από τους γονείς είναι οι εξής:

  • Μιλήστε για τον εκφοβισμό στο σπίτι. Είναι σημαντικό τα παιδιά να γνωρίζουν τι σημαίνει bullying πολύ πριν αυτό φτάσει στο σημείο να συμβεί. Μπορείτε να το κάνετε όχι μόνο μέσω διαλόγου, αλλά και μέσω πρακτικών δραστηριοτήτων ή ανάγνωσης παιδικών βιβλίων. Ο σεβασμός μεταδίδεται με διάφορους και συχνά απλούς τρόπους, όπως για παράδειγμα με το να μην κάνουμε στους άλλους αυτό που δεν μας αρέσει να μας κάνουν ή να μην χρησιμοποιούμε λέξεις που μπορούν να βλάψουν τους γύρω μας.
  • Δημιουργήστε χώρους εμπιστοσύνης και διαλόγου. Με αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά σας θα ξέρουν ότι μπορούν να μιλήσουν μαζί σας ανά πάσα στιγμή και σε οποιαδήποτε περίσταση, είτε πρόκειται για ένα δικό τους θέμα είτε για κάποιου άλλου.
  • Ενθαρρύνετε την αυτοεκτίμηση και βοηθήστε τα παιδιά να νιώσουν ασφαλή.
  • Μάθετε στα παιδιά να αγαπούν και να φροντίζουν τον εαυτό τους. Υπενθυμίστε τους ότι είναι πολύτιμα και ενθαρρύνετέ τα να ζητούν βοήθεια όταν τη χρειάζονται, χωρίς να ντρέπονται για αυτή τους την ανάγκη.
  • Εκπαιδεύστε τα αρχικά, από την πρώιμη παιδική ηλικία, να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους, ώστε στη συνέχεια να μπορούν να τα διαχειρίζονται και βέβαια μάθετέ τα να επιλύουν ειρηνικά τις διαφορές τους.