Το παιδί σας μπορεί να σκαρφίζεται εύκολα φανταστικές ιστορίες; Έχει τύχει να ζωγραφίσει κάτι πολύ ωραίο, που σας έχει κάνει εντύπωση; Η φαντασία είναι συνδεδεμένη με το παιδικό μυαλό, αλλά πόσο μπορεί να σχετίζεται με το πόσο έξυπνο είναι ένα παιδί;

Η φαντασία αποτελεί ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για την ανθρώπινη ανάπτυξη, γι’ αυτό δεν πρέπει να υποτιμάται, ούτε να καταστέλλεται.

Χρησιμεύει ως θεμέλιο για τη δημιουργικότητα, την επίλυση προβλημάτων και την κοινωνική αλληλεπίδραση και καλό είναι ο γονείς, οι εκπαιδευτικοί και οι θεραπευτές να προσπαθούν να υποστηρίξουν την ανάπτυξή της.

Διαβάστε επίσης: Φαντασία VS Πραγματικότητας: Υπάρχουν γουρούνια που πετούν;

Σχέση IQ και φαντασίας

Οι ερευνητές έχουν συζητήσει τη σχέση μεταξύ της νοημοσύνης και της φαντασίας για πολλά χρόνια, και η σχέση μεταξύ αυτών των δύο είναι πολύ πιο περίπλοκη από όσο νομίζουμε.

Υπάρχουν δύο είδη νοημοσύνης. Η μία αφορά στην ικανότητα να αντιμετωπίζουμε προβλήματα και να προσαρμοζόμαστε στην παρούσα στιγμή. Η δεύτερη έχει να κάνει με τη μακροχρόνια αποθήκευση γεγονότων και μαθημάτων που έχουμε πάρει στη ζωή μας.

Οι δύο αυτές όψεις της νοημοσύνης αλληλεπιδρούν, μιας και μπορούμε να χρησιμοποιούμε τη «ρευστή νοημοσύνη» για να κατανοήσουμε αυτό που είναι «αποθηκευμένο» στον εγκέφαλο και να επιλέξουμε ποιες εμπειρίες να χρησιμοποιήσουμε σε κάθε στιγμή.

Η σχολική επίδοση των παιδιών μας, για παράδειγμα, εξαρτάται συχνά από την «αποθηκευμένη» γνώση, ενώ η «ρευστή νοημοσύνη» σχετίζεται με την ικανότητά τους να επεξεργάζονται συγκεκριμένα προβλήματα με δημιουργικό τρόπο, δηλαδή βάζοντας τη φαντασία τους να δουλέψει.

Ακόμη και αν τα παιδιά είναι ακόμη μικρά για να μιλήσουν ή αντιμετωπίζουν κάποιες δυσκολίες με τον λόγο τους, εφευρίσκουν συχνά άλλους τρόπους για να εκφράσουν τις σκέψεις και τις ιδέες τους.

Σε σχετική έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Talent το 2020, διαπιστώθηκε ότι το IQ δεν σχετίζεται αναγκαστικά με τις ικανότητες της φαντασίας ενός παιδιού.

Στην πραγματικότητα, όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως από την εξυπνάδα τους, μπορούν να είναι δημιουργικά και να αξιοποιήσουν τη φαντασία τους για να έχουν μια πιο θετική ανάπτυξη σε όλους τους τομείς.

Φαντασία και γνωστικές δυσλειτουργίες

Ωστόσο, όταν πρόκειται για παιδιά με γνωστικές δυσλειτουργίες, η καλλιέργεια της φαντασίας μπορεί να απαιτεί συγκεκριμένες στρατηγικές και κατανόηση από γονείς και δασκάλους.

Τα παιδιά με γνωστικές δυσλειτουργίες συχνά έχουν ποικίλους τρόπους για να επεξεργάζονται τις πληροφορίες και να εκφράζουν τη δημιουργικότητά τους.

Σίγουρα κάποιες δημιουργικές παρεμβάσεις, όπως είναι η τέχνη, συχνά ανοίγουν μονοπάτια για την ανάπτυξη σε όλους τους τομείς της ζωής των παιδιών.

Ένας καθοριστικός παράγοντας για το πώς αναπτύσσεται η φαντασία των παιδιών είναι το περιβάλλον τους. Για παράδειγμα, το να έχει ισχυρή φαντασία ένα παιδί, έχει αποδειχτεί ότι συνηθίζεται, όταν αυτό ζει και κινείται σε ασφαλή περιβάλλοντα.

Ένας ασφαλής χώρος μπορεί να ενθαρρύνει την εξερεύνηση και την ανάληψη ευθύνης απέναντι σε έναν ενδεχόμενο εξωγενή κίνδυνο.

Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο American Journal on Intellectual and Developmental Disabilities, τα παιδιά με σύνδρομο Down μπορεί να εμφανίσουν υψηλή παρορμητικότητα και προβλήματα συμπεριφοράς, καθώς και αδυναμία ανάπτυξης δεξιοτήτων για την αντιμετώπιση πιθανών κινδύνων.

Η εν λόγω μελέτη δεν αποκλείει, ωστόσο, ότι η δυνατότητα για ανάπτυξη φαντασίας υπάρχει σε κάθε παιδί.

Tips για να ενισχύσουμε τη φαντασία στο παιδί

Για να ενισχύσουμε τη φαντασία στα παιδιά, ως γονείς, όποια κι αν είναι η ιδιότητά μας, μπορούμε να εφαρμόσουμε τις εξής στρατηγικές:

  • Να δημιουργήσουμε ένα πλούσιο αισθητηριακό περιβάλλον, μέσω του οποίου τα μικρά παιδιά μπορούν να αξιοποιήσουν τις μη λεκτικές και λεκτικές δεξιότητές τους για να κατανοήσουν τον κόσμο γύρω τους.
  • Να χρησιμοποιήσουμε διάφορα υλικά, όπως υφές, χρώματα και ήχους, κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, όπως επίσης και αντικείμενα όπως πηλό, υφάσματα και μουσικά όργανα για να διεγείρουμε τις αισθήσεις τους.
  • Να προχωρήσουμε σε δημιουργία χώρων για ελεύθερη εξερεύνηση, όπου τα παιδιά μπορούν να συμμετέχουν σε ανοιχτού τύπου παιχνίδι, χωρίς συγκεκριμένα αποτελέσματα, όπως είναι για παράδειγμα η νίκη ή η επιβράβευση.
  • Να τους παρέχουμε την ελευθερία να πειραματιστούν και να δημιουργήσουν, φροντίζοντας βέβαια για την καθαριότητα και την ασφάλεια του χώρου.
  • Να ενθαρρύνουμε την αφήγηση και την υποκριτική, ως ευκαιρίες για την επίλυση κοινών προβλημάτων που μπορεί να αντιμετωπίζουν τα παιδιά.
  • Να λέμε μία ιστορία στα παιδιά μας, την οποία μετά αυτά θα έχουν τη δυνατότητα να την αλλάξουν κατά βούληση, προσφέροντάς τους έτσι την ευκαιρία να συνθέσουν δημιουργικά πληροφορίες που έχουν στο μυαλό τους.
  • Να γίνουμε το πρότυπό τους, όσον αφορά στη δημιουργική σκέψη και στην επίλυση προβλημάτων.
  • Να τους δείξουμε τον τρόπο εκδήλωσης και εφαρμογής της δημιουργικής σκέψης στην καθημερινότητα.
  • Να αναπτύξουμε τη φαντασία τους μέσα από μια κοινή ή ομαδική δραστηριότητα, που θα τους κινήσει το ενδιαφέρον.

Κάθε παιδί είναι ξεχωριστό, ωστόσο όλα έχουν τη δυνατότητα να καλλιεργήσουν τη φαντασία τους, γεγονός που δεν έχει να κάνει με το IQ τους, αλλά κατά βάση με το πόσο το περιβάλλον τους μπορεί να υποστηρίξει αυτή τους την έμφυτη κλίση.

Ας βοηθήσουμε τα παιδιά να κάνουν πραγματικότητα τους φανταστικούς τους κόσμους!