Φανταστείτε το εξής: Είναι τα γενέθλια του παιδιού σας και ανοίγει τα δώρα του με ενθουσιασμό. Είναι όλα εκεί, εκτός από αυτό το ένα παιχνίδι που είχε εξαντληθεί και δεν μπορούσατε να το βρείτε πουθενά. Το πρόσωπό του κατσουφιάζει. Ίσως γκρινιάξει, μπορεί ακόμα και να κλάψει. Κι εσείς νιώθετε την ανάγκη να διορθώσετε την κατάσταση, να βιαστείτε να συνδεθείτε στο κινητό για να ελέγξετε για ακόμη μια φορά τη διαθεσιμότητα. Άλλωστε, το μόνο που θέλετε είναι να είναι τα παιδιά σας ευτυχισμένα.
Ωστόσο, η απογοήτευση ενός παιδιού σε μια τέτοια περίπτωση, δεν είναι απλά φυσιολογική. Είναι ζωτικής σημασίας για την συναισθηματική του ανάπτυξη.
Διαβάστε επίσης: Έφηβοι: Τι τους ανησυχεί πραγματικά;
Η προσέγγισή μας ίσως εμποδίζει τα παιδιά να αναπτύξουν μια σημαντική δεξιότητα ζωής
Είναι λογικό να συνδέουμε την ευτυχία των παιδιών μας με την επιτυχία της ανατροφής. Αν τα παιδιά μας δεν χαμογελούν και δεν είναι, ως επί το πλείστον απαλλαγμένα από ανησυχίες, μας κατακλύζει ένα αίσθημα αποτυχίας. Εσωτερικεύουμε τον πόνο τους όταν τα βλέπουμε στενοχωρημένα και τρέχουμε να κάνουμε κάτι γι΄ αυτό. Στην προσπάθειά μας να τα προστατεύσουμε από τη στενοχώρια, μπορεί να επέμβουμε για να τα αποσπάσουμε και να αποκαταστήσουμε τη χαρά το συντομότερο δυνατό. Οι καλές μας προθέσεις όμως, ενδέχεται να αφήνουν ελάχιστο χώρο στα παιδιά για να αναπτύξουν μια θεμελιώδη δεξιότητα στη ζωή, που δεν είναι άλλη από την διαχείριση της δυσφορίας.
Ψυχολογικές μελέτες δείχνουν ότι η δυσφορία, συμπεριλαμβανομένων των συναισθημάτων απογοήτευσης, θλίψης ή απογοήτευσης, παίζει κρίσιμο ρόλο στην συναισθηματική ανάπτυξη. Αν συνεχώς προστατεύουμε τα παιδιά από τα δυσάρεστα συναισθήματα, μπορεί να δυσκολευτούν με την υπομονή, την συναισθηματική ρύθμιση και την ανθεκτικότητα μπροστά σε αποτυχίες αργότερα στη ζωή.
Από αναπτυξιακή άποψη, είναι φυσιολογικό για τα μικρά παιδιά να αντιδρούν έντονα όταν δεν παίρνουν αυτό που θέλουν. Οι εγκέφαλοί τους εξακολουθούν να ωριμάζουν και η ικανότητά τους να αυτο- καθησυχάζονται και να ανασυγκροτούν μια κατάσταση είναι περιορισμένη. Ωστόσο, η διαχείριση αυτών των προκλήσεων, είναι ο τρόπος με τον οποίο αναπτύσσουν τα εργαλεία για να αντιμετωπίσουν μεγαλύτερα εμπόδια στην εφηβεία και την ενηλικίωση.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την διάσημη μελέτη με τα μαρσμέλοου του ψυχολόγου Walter Mischel. Τα ευρήματα έδειξαν ότι τα παιδιά που κατάφεραν να καθυστερήσουν την ικανοποίηση (περιμένοντας να φάνε το μαρσμέλοου για να κερδίσουν ένα δεύτερο) είχαν καλύτερα αποτελέσματα χρόνια αργότερα, όπως υψηλότερη ακαδημαϊκή επιτυχία και καλύτερη διαχείριση του άγχους. Η ανοχή της δυσφορίας και η υπομονή για μια μακροπρόθεσμη ανταμοιβή είναι μια δεξιότητα που ωφελεί σχεδόν κάθε τομέα της ζωής.
Όταν επεμβαίνουμε πολύ γρήγορα για να ανακουφίσουμε τη δυσφορία των παιδιών μας, μπορεί ακούσια να τους στερήσουμε την ευκαιρία να εξασκήσουν την αποδοχή μικρών απογοητεύσεων και να «χτίσουν» την ανεξαρτησία τους.
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να είμαστε αδιάφοροι για τα συναισθήματα του παιδιού μας. Η ενσυναίσθηση και η σύνδεση είναι πάντα η βάση μιας υγιούς σχέσης γονέα-παιδιού. Αλλά αντί να επικεντρωνόμαστε στο “να διορθώσουμε” την απογοήτευσή τους, μπορούμε να την προσεγγίσουμε ως κάτι που χρειάζεται δουλειά.
Βοηθήστε τα παιδιά να αναγνωρίσουν το συναίσθημα
«Βλέπω ότι είσαι λυπημένος/η και αναστατωμένος/η γιατί δεν πήρες το παιχνίδι που ήθελες. Σε καταλαβαίνω. Είναι δύσκολο να θέλεις κάτι και να μην το έχεις. Αλλά ξέρω ότι υπάρχουν και άλλα πράγματα που μπορεί να σε κάνουν χαρούμενο/η σήμερα», είναι μια φράση που θα μπορούσαμε να πούμε στο παιδί μας για να το βοηθήσουμε να προσαρμοστεί.
Ανάλογα με την ηλικία του, μπορούμε να το καθοδηγήσουμε να σκεφτεί εναλλακτικές λύσεις ή πώς έχει διαχειριστεί παρόμοιες απογοητεύσεις στο παρελθόν. Αυτό ενισχύει την ικανότητά του να λύνει προβλήματα.
Αν πανικοβληθούμε, αποφύγουμε ή υπερβάλουμε στην αντίδρασή μας απέναντι στην δυσφορία του, μπορεί να εσωτερικεύσει το παιδί την ιδέα ότι τα δύσκολα συναισθήματα δεν είναι ασφαλή ή ανεκτά.
Δείξτε του ότι είναι δυνατό να νιώσουμε απογοήτευση, να την επεξεργαστούμε και να συνεχίσουμε να προχωράμε μπροστά.
Η ανατροφή των παιδιών δεν αφορά την εξάλειψη κάθε εμποδίου από τον δρόμο τους
Είναι σημαντικό να παρέχουμε στα παιδιά μας τα κατάλληλα εργαλεία για να διαγράφουν την δική τους πορεία και να συνεχίζουν, ανεξάρτητα από τα εμπόδια που συναντούν.
Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούμε, όσο κι αν το θέλουμε, να είναι τα παιδιά μας χαρούμενα όλη την ώρα. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να τους εκφράζουμε την αγάπη μας και να καλλιεργούμε την ανθεκτικότητά τους μέρα με τη μέρα. Με αυτόν τον τρόπο, φυτεύουμε τους σπόρους για ένα ισορροπημένο, ευτυχισμένο και συναισθηματικά υγιές μέλλον.
