Κατά πόσο αυτά που θέλει να πετύχει ένα παιδί αργότερα στη ζωή του διαμορφώνονται από την επίδραση που έχουν πάνω του οι γονείς του; Είναι όλα όσα θέλει να καταφέρει ξεκάθαρα δική του απόφαση; Νέα μελέτη αναφέρει πως οι γονείς επηρεάζουν πολύ περισσότερο από όσο νομίζαμε τις επιλογές και τους στόχους των παιδιών τους.

Το ότι ο μικρός ή η μικρή μας θέλει να γίνει γιατρός είναι δική του επιλογή ή είναι μία επιθυμία που του γεννήθηκε επειδή την είχε ως στόχο ένας από τους δύο γονείς του για τον εαυτό του; Είτε το κατάφερε είτε όχι, ενδεχομένως να προσπάθησε να δώσει ώθηση για μια παρόμοια επαγγελματική κατεύθυνση στον γιο ή την κόρη του.

Διαβάστε επίσης: Έφηβοι: Τι τους ανησυχεί πραγματικά;

Ενδογενείς και εξωγενείς στόχοι για το παιδί

Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Psychological Bulletin, η φύση των στόχων των παιδιών συνδέεται συχνά με τους στόχους των γονιών τους. Συγκεκριμένα, αναφέρεται πως ο τρόπος που οι γονείς ανατρέφουν τα παιδιά τους και οι αξίες που τους εμφυσούν είναι πολύ πιθανό να επηρεάσουν αυτά που θα επιδιώξουν τα παιδιά τους στη δική τους ζωή.

Οι στόχοι είναι σημαντικοί για τα παιδιά και τους ενήλικες, διότι αποτελούν κινητήρια δύναμη. Αν γνωρίζουμε πού θέλουμε να πάμε, μπορούμε πιο εύκολα να βρούμε τον δρόμο μας προς τα εκεί και κάποτε, αργά ή γρήγορα, να φτάσουμε. Ωστόσο, όλοι οι στόχοι δεν έχουν την ίδια επίδραση στην ψυχική μας υγεία.

Η μελέτη κάνει λόγο για δύο είδη στόχων, τους ενδογενείς και τους εξωγενείς. Οι πρώτοι ικανοποιούν άμεσα τις ψυχολογικές μας ανάγκες για αυτονομία, ικανότητα και σχέσεις. Σε αυτούς μπορεί να περιέχονται η δημιουργία σημαντικών και αμοιβαίων σχέσεων, η επιδίωξη προσωπικής ανάπτυξης και η αφιέρωση χρόνου για συνεισφορά στην κοινότητα. Οι συγκεκριμένοι στόχοι είναι πιο πιθανό να συμβάλλουν στην ενίσχυση της ευημερίας μας ως άτομα.

Αντίθετα, οι εξωγενείς στόχοι επικεντρώνονται σε εξωτερικούς παράγοντες, όπως είναι ο πλούτος, η φήμη, η αναγνώριση, ή για παράδειγμα τα likes στα κοινωνικά δίκτυα. Οι μελετητές τονίζουν ότι είναι σχεδόν αδύνατον να επιτύχουμε αυτούς τους στόχους με αίσθημα ικανοποίησης, γιατί πάντα θα υπάρχει στο μυαλό μας ένα μέτρο σύγκρισης, πάντα θα υπάρχει κάποιος πλουσιότερος, πιο διάσημος ή πιο δημοφιλής.

Η αλήθεια είναι ότι ίσως επηρεάζουμε τα παιδιά μας προς συγκεκριμένους τύπους στόχων χωρίς καν να το καταλαβαίνουμε. Με βάση την παραπάνω μελέτη, το τι θα επιδιώξουν εξαρτάται και από το τι επιδιώκουμε εμείς, τι παράδειγμα δηλαδή τους έχουμε -ηθελημένα και μη- δώσει.

Οι στόχοι είναι περίπλοκοι και ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς αναθρέφουν τα παιδιά τους στο σπίτι μπορεί να έχει είτε αρνητική είτε θετική επίδραση, και όχι πάντα όπως θα περίμενε κανείς.

Πόσο επηρεάζεται ένα παιδί

Για να διαπιστώσει πώς οι στόχοι των γονιών επηρεάζουν τους στόχους που έχει το παιδί τους, η ομάδα των ερευνητών ανέλυσε 53 μελέτες που πραγματοποιήθηκαν κυρίως στη Βόρεια Αμερική, την Ασία και την Ευρώπη, αλλά και σε άλλες περιοχές του κόσμου. Οι μελέτες αυτές περιλάμβαναν παιδιά ηλικίας από 11 έως 21 ετών, με τους περισσότερους συμμετέχοντες να ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα των 15-17 ετών, δηλαδή παιδιά που βρίσκονται στην καρδιά της εφηβείας.

Ενώ υπήρχαν εξαιρέσεις και παραλλαγές, η ανασκόπηση έδειξε ότι οι στόχοι των παιδιών συνδέονταν πράγματι με τους τύπους στόχων που εκτιμούσαν οι γονείς τους. Αυτό φάνηκε ότι ισχύει κυρίως για τους εξωγενείς στόχους, όπως για παράδειγμα με το να πάρουν καλό βαθμό ή να κερδίσουν ένα κύπελλο σε κάποιο άθλημα με την ομάδα του σχολείου.

Η ισχυρότερη, μάλιστα, σύνδεση μεταξύ εξωγενών στόχων παρατηρείται στην ομάδα της μέσης εφηβείας, αυτής με τα παιδιά 15-17 ετών. Αυτό υποδεικνύει ότι τα παιδιά σε αυτή την ηλικία, περισσότερο από ό,τι σε κάθε άλλη, λαμβάνουν υποδείξεις από τις αξίες που καθοδηγούν τους στόχους των γονιών τους, είτε επειδή εκείνοι μπορεί απλώς να εκφράσουν τη σημασία αυτών των στόχων, είτε επειδή μπορεί να δράσουν ορατά για να τους επιτύχουν.

Δεν είναι λίγες οι φορές που μπορεί ένας γονιός ακόμη και να ασκήσει πίεση στα παιδιά του για να επιτύχουν αυτούς τους στόχους ή να τους φέρνει παραδείγματα συμμαθητών τους, οι οποίοι τους έχουν καταφέρει ήδη. Αυτός δεν είναι ένας ενδεδειγμένος τρόπος παρακίνησης και πρέπει να αποφεύγεται.